birleşmiş milletler (bm), afganistan’da tutuklulara yapılan muameleyi incelediği bir araştırma raporu yayımladı. bm afganistan yardım misyonu (unama) tarafından yapılan çalışmada, ülkedeki istihbarat kurumu ve polis gücünün, bazı cezaevlerinde aralarında çocukların da bulunduğu tutuklulara ‘sistematik’ olarak işkence yaptığı belirtiliyor.

unama, afganistan’da bm güvenlik konseyi kararıyla 2002 yılından beri, taliban ile hayata geçirilmeye çalışılan barış sürecini desteklemek, iyi niyet misyonu sağlamak ve ülkedeki yeniden yapılanma çalışmalarını yürütmek amacıyla görev yapıyor.

araştırmaya göre, konuşulan tutukluların birçoğu ‘bilgi ve itiraf’ sağlamak amaçlarıyla işkenceye maruz kaldıklarını belirtti. toplam 379 hüküm giymemiş tutuklu ve hükümlünün katılımıyla, 47 cezaevi ve gözaltı merkezinde gerçekleştirilen çalışmada, herat, kandahar, khost ve laghman’daki ulusal güvenlik idaresi (nds) merkezlerinin ve aynı kurumun kabil’deki terörle mücadele şubelerinin ‘sistematik’ olarak işkence uyguladığına kanaat getirildi. iki nds tesisinde de bu yönde güçlü bulgular olduğu ifade edildi.

unama, nds tesislerinde konuşulan 273 tutuklunun 125’inin veya yüzde 46’sının sorgulama sırasında işkence teşkil eden sorgulama yöntemlerine maruz kaldığını belirtti. polis tesislerinde ise konuşulan 117 kişinin yüzde 35’inin veya 43’ünün işkenceye ya da insanlık dışı muameleye maruz kaldığı ifade edildi. nds’deki katılımcıların hepsinin savaş ile ilgili olarak gözaltına alındığı da vurgulandı.

'hükümete güveni azaltıyor'

afganistan'daki bm temsilcisi staffan de mistura, işkencenin kurumsal politika ya da devlet politikası olmadığını söyleyerek, içişleri bakanlığı ve nds’yi araştırma için tutuklularla görüşmelerine izin verdiği için övdü. raporda ise işkence uygulamalarının hükümete güveni azalttığı ve taliban’a desteği arttırdığı belirtti.

amerika birleşik devletleri (abd) vatandaşı araştırmacı gazeteci gareth porter, konuyla ilgili olarak al jazeera’ya yaptığı açıklamada, ülkedeki uluslararası güçlerin, yıllardır daha sert sorgulanmaları amacıyla tutukladıkları kişileri afgan güçlerine teslim ettiklerini belirtti. porter, söz konusu uygulamanın başlangıcının 2005 veya 2006 yıllarına kadar gittiğini vurguladı.

gazeteci, “kim olduğundan emin olmadığımız yüzlerce gözaltına alınmış afgan’ı sorgulama çabalarımız başarılı olmayınca, bu kişileri sorgu amaçlı olarak afgan güçlerine teslim ediyorduk” dedi.

hükümet iddiaları reddetti

polis gücünün bağlı olduğu afganistan içişleri bakanlığı, iddiaların çoğunu reddetti ve sadece bir kaç kötü muamele vakası olabileceğini kabul ederek, ileride oluşacak sorunları engellemek için önlemler almakta olduğunu ifade etti.,

nds ise iddiaları reddederek, elektrik şoku, tecavüzle tehdit gibi yöntemlerin nds içinde kesinlikle bulunmadığını açıkladı.

bm'nin temmuz ayında yaptığı bir araştırmanın sonunda da bazı merkezlerde işkence yapıldığını içeren bir rapor yayımlanmış, rapor kuzey atlantik antlaşması örgütü’nün (nato) afganistan'ın güneyindeki bazı cezaevlerine tutuklu naklini durdurmasına yol açmıştı.

temmuz ayında başlayan güvenlik devri süreci ışığında, abd başkanı barack obama, 2009 yılının aralık ayında, 2014 yılı itibarıyla afganistan’daki tüm abd askerlerini geri çekme kararını açıklamıştı. geçtiğimiz hafta 10’uncu yılını dolduran savaşta, diğer ülkelerin de 2014’e kadar aşamalı olarak askerlerini çekmesi bekleniyor.  

kaynak: al jazeera ve ajanslar