çin’de iktidardaki komünist parti, 18. ulusal kongresi’ni düzenliyor. kongre sonucunda, dünyanın iki numaralı ekonomik gücünü yönetecek yeni kuşak şekillenecek.

dünyadaki en fazla nüfusa sahip ülkenin her yanından gelen 2.270 delegenin katıldığı ulusal kongre, her beş yılda bir düzenleniyor.

çin komünist partisi

çin’deki komünist parti, 80 milyondan fazla üyesiyle dünyanın en büyük siyasi partisi.

ülkenin her yanına emsalsiz bir şekilde ulaşan parti, çağdaş çin toplumundaki en etkili araç. partinin etkisi, şehirlerden kasabalara ve köylere, üniversitelerden okullara her yerde hissedilebiliyor.

parti üyeleri, hükümet yetkililerinden, ordu mensuplarından, çiftçilerden, işçilerden ve kamu çalışanlarından oluşuyor.

çin bir tek parti devleti; bu yüzden siyasi katılım sadece çin komünist partisi vasıtasıyla olmak zorunda. ülkede muhalif olmanın ya da farklı fikirler sergilemenin çok ciddi sonuçları olabiliyor.

parti, piramidal bir yapıdan oluşuyor: en aşağıda köy üyeleri bulunurken, pekin merkezli karar alıcı merciler tepede oturuyor.

ulusal kongre’ye katılacak delegeler, parti üyeleri tarafından seçiliyor.

komünist parti ulusal kongresi

komünist parti ulusal kongresi, yaklaşık olarak her beş yılda bir toplanmasına karşın, (ülkedeki en güçlü iki organ olan) devlet konseyi ve politbüro üyelerini her on yılda bir belirliyor.

kongreye katılan delegeler, başkent pekin’in görkemli büyük halk salonu’nda toplanıyor ve partinin merkez komitesi’ne seçmek üzere 200 kişilik as ve 150 kişilik yedek liste belirliyor. merkez komite daha sonra politbüro ve güçlü yürütme komitesi’nin üyelerini seçiyor.

parti kongreleri, genellikle beş ila on gün sürüyor.

politbüro

yirmi beş üyeli politbüro, çin’in en önemli karar organı ve tüm konularda son sözü söyleyen mercii. politbüro, çoğunlukla büyükşehir ve eyaletlerden gelen parti sekreterlerini içeriyor. üyeleri, komünist parti merkez komitesi tarafından seçiliyor.

politbüro, kolektif karar alma prensibiyle işliyor ancak münazaraların kapalı kapılar arkasında yapılması gerekiyor.

çin komünist partisi’nde, eyalet yöneticilerinin 65 yaşına bastıklarında emekli olmaları gerekiyor. bu da, şu anda yapılan ulusal kongre tamamlandığında, politbüro’nun 25 üyesinden 14’ünün ayrılacağı anlamına geliyor.

politbüro yürütme komitesi

politbüro’nun dokuz üyesinden oluşan ve haftada iki kere toplanan yürütme kurulu, çin’in en güçlü karar alma organı konumunda.

politbüro yürütme kurulu üyeleri, kendi aralarında parti sekreterini, başbakanı, başbakan yardımcılarını ve çin ulusal halk meclisi’nin başkanını seçiyor. 1993’ten bu yana, partinin genel sekreteri aynı zamanda ülkenin devlet başkanı olarak da görev yapıyor.

halihazırdaki yürütme kurulu’nun dokuz üyesi bulunuyor; yeni oluşacak kurulun ise yedi üyeye sahip olması bekleniyor. iki kişi hariç (şi cinping ve li kıçiang) tüm üyelerin yaş haddinden ötürü emekli olmaları gerekiyor.

şi cinping’in, çin’deki en güçlü konum olan komünist parti genel sekreterliği’ne gelmesine kesin gözüyle bakılıyor. genel sekreter aynı zamanda devlet başkanı sıfatını da taşıyor.

li kıçiang’ın da yeni başbakan olması bekleniyor.

devlet konseyi

devlet konseyi, çin’in bürokratik işleyişinden sorumlu. dışişleri ve adalet bakanlıkları gibi hükümet kurumlarının başındaki kişiler, konsey’in 35 üyesi arasında. ne var ki konsey’in en önemli rolü, devletin ekonomisini yönetmek.

konsey’in tepesinde, hükümetin başında bulunan ve konsey üyelerini atayan başbakan görev yapıyor. bakanlara ek olarak konsey’de dört başbakan yardımcısı bulunuyor. bu kişiler de aynı zamanda politbüro üyeleri.

şi cinping: sıradaki devlet başkanı ve komünist parti genel sekreteri

şu anki devlet başkanı ve komünist parti genel sekreteri hu jintao’nun yardımcısı olan şi’nin, önümüzdeki yıl başında bu görevi devralması bekleniyor.

eski bir parti liderinin ‘küçük prensi’ olan şi, küçük yaşlardan beri siyasetin içinde. aynı zamanda ordu ve çin’de giderek yükselen sanayi sınıfı ile de yakın ilişkisi biliniyor.

müstakbel lider, 1953 yılında pekin’de doğdu ve 1974’te komünist parti’ye katıldı. parti içinde hızla yükselen şi, 2007 yılında şangay parti lideri oldu. bu atama yürütme kurulu’na seçildiği anlamına geliyordu ve kısa bir süre sonra devlet başkanı yardımcısı oldu.

çin folk şarkıcısı peng liyuan ile evli; kızı da harvard üniversitesi’nde eğitim alıyor.

bu yılın başlarında iki haftalığına halkın gözü önünden kaybolan şi için kalp krizi geçirdiği yönünde söylentiler yayılmıştı.

li kıçiang: sıradaki başbakan

şi’nin aksine, li kırsal kesimden geliyor ve mütevazı bir geçmişi var. görevden ayrılacak olan devlet başkanı hu jintao’nun himayesi altında olduğu bilinen li’nin, şu anki başbakan olan ven ciabao’nun yerine geçmesi bekleniyor.

1955 yılında anhui eyaleti’nde doğan li, pekin üniversitesi’nde hukuk eğitimi aldı. 1988 yılında henan eyaleti parti sekreteri yardımcısı oldu.

li’nin en büyük başarıları, liaoning eyaleti valisi olduğu sırada ortaya koyduğu icraatlar ve bir sanayi devine dönüştürdüğü henan eyaleti’nin ekonomisini canlandırmak olarak görülüyor.

2007 yılında politbüro yürütme kurulu’na seçilen li, halen başbakan yardımcısı olarak görev yapıyor. her ne kadar bir sonraki genel sekreter ve devlet başkanı’nın kendisi olacağına dair söylentiler yayılmış olsa da, fikir birliği ile verilen kararda bu kişinin şi olması üzerinde mutabık kalındı.

çin hükümetinin başı konumundaki başbakan, devlet konseyi’nin işleyişinden sorumlu.

kaynak: al jazeera