nato birliklerinin 2014 sonunda ayrılmayı planladığı afganistan’da, bu tarihten sonra ülke kendi güvenlik ve ekonomik sorunlarıyla baş edebilecek durumda olacak mı? afganistan ve batının ilişkileri nasıl ilerleyecek? bu sorulara almanya’nın bonn kentinde 5 aralık’ta başlayan afganistan konferansı'nda yanıt aranıyor.

dışişleri bakanı ahmet davutoğlu’nun da katıldığı toplantının açılış konuşmasını almanya dışişleri bakanı guido westerwelle yaptı. westerwelle, nato birliklerinin afganistan’dan çekilmesi planlanan 2014 tarihinden sonra da uluslararası camianın afganistan'ı 10 yıl boyunca desteklemeye devam edeceğinini belirtti. westerwelle, bu dönemde ülkenin yeniden imarına ağırlık vereceklerini sözlerine ekledi.

afganistan devlet başkanı hamid karzai ise geçen 10 yılda ülkesindeki demokratik kuruluşların temelini attıklarını, ülke ekonomisini olumlu yönde gelişme kaydedildiğini ancak güvenlik konusunun hala sorun olduğunu söyledi.

karzai ab ülkeleriyle uzun vadeli ortaklık isteğinin altını çizdi.

almanya başbakanı angela merkel ise  afganistan’da barış sürecine ülkedeki tüm kesimlerin dahil edilmesi gerektiğini  vurguladı.

taliban ve pakistan boykot ediyor

daha önce 2001 yılında da bonn da yapılan benzer bir toplantıyla afganistan’daki geçiş hükümetinin başkanı olarak hamid karzai atanmıştı ve seçimler için yol haritası belirlenmişti. ancak bu yılki bonn konferansından beklentilerin yüksek tutulması için gerekli koşullar sağlanabilmiş değil.

afganistan’daki çatışmaların en önemli tarafı taliban konferansı boykot ediyor. afganistan’ın komşusu pakistan da abd ile son dönemde yaşanan bir dizi krizden dolayı  konferansa katılmayacağını açıklamıştı.

taliban’ın uluslararası konferansa katılmaması barış yolunda ilerleme kaydedilmesi konusunda kaygıya neden oluyor.  ülkede on yıldır süren isyanın liderleri uluslararası temasları, afganistan’ı işgalin kucağına daha çok atacağı gerekçesiyle reddetmişti.

pakistan da nato kuvvetlerinin geçen hafta  24 pakistan askerinin yanlışlıkla ölümünen neden olduğu sladırının ardından toplantıya katılmayacağını açıklamıştı. pakistan’ın talibna’ın müzakere masasına orturtulmasında kilit rol oynaması bekleniyordu. iki tarafın eksikliği  afganistan’da  uzlaşı ümitlerini azaltıyor.

afganistan’da halk da benzer şekilde düşünüyor. kabil’de yaşayan 37 yaşındaki dövüz bürosu sahibi fazal rahim,  “afgan hükümeti ve uluslararası müttefikeler taliban’ı masaya oturmaya ikna etmeli, çünkü taliban bu toprakların bir parçası ve onların katılımı olmadan toplantıdan olumlu bir sonuç çıkmayacaktır” diyor.

ekonomi öğrencisi ahmed veli ise “herkesin yapmak istediği afganistan’a güvenlik ve istikrar getirecek bir yol bulmak” diyor.

‘güvenlik sorunu arttı’

nato ve birleşmiş milletler (bm), afgansitan’da şiddet arttı mı, azaldı mı diye tartışırken kabil’de batılı temsilcilere ve hükümet yetkililerine yönelik düzenlenen yüksek düzeyli saldırılar zinciri ülkede güvenlik sorunlarının arttığımım göstergesi olarak algılanıyor.

batı ülkeleri, nato’nun 2014 sonunda ülkeden ayrılmasını planlarken kabil’de diplomatlar taliban’ın bonn’daki konferansa afgan heyetinin bir parçası olarak katılması hayalini kurmuştu.

ancak taliban’la iletişim girişimleri başarısızlığa uğraması ve eski afgan cumhurbaşkanı burhaneddin rabani’nin öldürülmesi bu konudaki beklentileri boşa çıkardı.

ingiltere’nin kabil’deki büyükelçisi william patey “çok büyük bir uzlaşı beklemiyorum. sadece afgan hükükmetinin taliban’la ne zaman hazır olursa ve nerede isterse müzakere masasına oturacağına dair bir taahhüdünün çıkması en büyük beklentim” diye konuştu.

şu haliyle toplantının ana gündem maddeleri arasında 2014 sonrasında afganistan’la ilişkiler ve afganistan’da özellikle güvenlik alanında yetkinin devredilmesi konuları yer alıyor.

kaynak: al jazeera ve ajanslar