birleşmiş milletler (bm) genel kurulu insan hakları komitesi, suriye’deki insan hakları ihlallerini kınayan bir kararı kabul etti.

komite’ye almanya tarafından sunulan ve almanya, britanya ve fransa tarafından hazırlanan karar tasarısına, bahreyn, ürdün, fas, katar, suudi arabistan ve mısır da destek verdi.

tasarıya, 193 bm ülkesinin temsil edildiği komite’de 122 ülke tarafından ‘evet’ oyu verilirken, suriye ile birlikte nikaragua, iran, ekvador, myanmar, kuzey kore, venezuela, zimbabwe, belarus, bolivya, küba, özbekistan ve vietnam ‘hayır’ oyu kullandı. oylamada aralarında çin ve rusya'nın da bulunduğu 41 ülke ise çekimser kaldı.

karara göre, suriyeli yetkililerin kınandığı ‘sistematik insan hakları ihlallerinden’ bazıları şunlar: aşırı güç kullanmak, protestocuları ve insan hakları aktivistlerini öldürmek, kişileri keyfi gözaltına almak, kişilerin kaybolmalarına neden olmak ve aralarında çocukların da bulunduğu tutuklulara işkence/kötü muamele yapmak.

suriye ayrıca, ülkedeki tüm insan hakları ihlallerine derhal son vermeye, vatandaşlarını korumaya, uluslararası insan hakları hukuku çerçevesindeki yükümlülüklerini yerine getirmeye ve ülkede devam eden tüm şiddeti derhal sona erdirmeye çağrıldı. ek olarak kararda, suriyeli yetkililerden, arap birliği'nin hazırladığı eylem planını daha fazla gecikmeksizin uygulaması isteniyor.

şam’dan önerge

öte yandan, suriye'nin bm daimi temsilcisi başar caferi oylamadan önce, tasarının gündeme alınmamasını talep eden bir önerge sundu. ancak 118 ülke 'hayır' oyu verdiği metin, kabul edilmedi. 

türkiye, suriye’nin önergesi için olumsuz oy kullanırken, suriye’yi kınayan tasarıya ‘evet’ dedi.

caferi, oylama sonrasında yaptığı açıklamada, kararın arkasındaki ‘asıl ülkenin abd olduğunu’ savundu.

suriye'nin bm daimi temsilcisi, kararın ülkesi için hiçbir anlam ifade etmediğini belirterek, siyasi amaçlı olduğunu öne sürdü.

caferi, “bu karar tasarısının insan haklarıyla ilgisi yok, bu tamamen ülkeme karşı devam eden düşmanca amerikan politikasının bir parçası” diye konuştu. suriyeli diplomat diğer taraftan, ülkesinin bir sorunu olduğunu kabul etti ve reform sözü verdi.

almanya'nın bm daimi temsilcisi büyükelçi peter wittig ise, sonucun son derece etkileyici olduğunu ve kararın suriyeli yetkililere şiddete son vermeleri konusunda güçlü bir mesaj gönderdiğini belirtti.

fransa'nın bm daimi temsilcisi büyükelçi gerard araud da “umarız bm güvenlik konseyi’nin bazı üyeleri buradaki mesajı alırlar” diyerek, çin ve rusya'nın oylamada çekimser kaldıklarına dikkati çekti.

kararın gelecek ay bu sefer de genel kurul'da oylamaya sunulması ve yine kabul edilmesi bekleniyor.

suriye rejimini kınamaya yönelik bir tasarı, kararları bağlayıcı nitelik taşıyan bm güvenlik konseyi’nde geçen ay oylansa da, rusya ve çin'in vetosuna takılarak reddedilmişti.

insan hakları alanında çalışan britanya merkezli uluslararası af örgütü, kararın kabul edilmesinden memnuniyet duyduğunu duyurdu.

af örgütü açıklamasında, oylamanın bm güvenlik konseyi'nin bu konuda artık harekete geçmesinin ne kadar elzem olduğunu gösterdiğini, konsey'in acilen bir karar kabul ederek suriye'yi uluslararası ceza mahkemesi’ne havale etmesi gerektiğini savundu.

esad anlaşmaya uymuyor 

orta doğu ve kuzey afrika ülkelerini yoğun olarak etkileyen ‘arap baharı’ hareketi, geçtiğimiz mart ayında suriye’ye de sıçramıştı. yirmi milyon kişinin yaşadığı ülkedeki demokratik reform gösterileri, ordunun sert müdahalesiyle karşılaşmıştı. 

bm, arap birliği, avrupa birliği (ab) ve birçok ülke, suriye yönetimine defalarca ülkedeki şiddeti durdurması ve demokratik reform yapması çağrısında bulunmuştu. bm ülkede çıkan çatışmalarda şu ana kadar en az 3500 kişinin hayatını kaybettiğini belirtiyor. suriyeli yetkililer ise, ‘silahlı terörist grupların’ saldırılarında şu ana kadar 1100 polis ve askerin öldüğünü iddia ediyor.

suriye cumhurbaşkanı beşar esad, arap birliği temsilcileri ile yaptığı bir dizi görüşme sonrasında, örgütün ülkede şiddete son verilmesini amaçlayan planına kasım ayı başında onay vermişti. buna göre, şam yönetimi askeri birliklerini yerleşim birimlerinden çekmeyi, isyanın başladığı dönemden bu yana tutuklanan kişileri serbest bırakmayı, arap birliği gözlemciler ile yabancı medya mensuplarının ülkeye girişine izin vermeyi ve muhaliflerle görüşmelere başlamayı kabul etmişti.

daha sonra planda değişiklikler isteyen esad’ın bu talebi, arap birliği tarafından reddedilmişti.

kaynak: al jazeera ve ajanslar