abdli araştırmacılar, ilk olarak 1995 yılında yapılan bir araştırmayı yineleyerek, insan faaliyetlerinin canlıları ne derece etkilediğini ölçtü. duke üniversitesi'nden stuart pimm'in liderliğindeki ekip tarafından gerçekleştirilen araştırmada, canlı türlerinin olması gerektiğinden 100 ile 1000 kat daha hızlı yok olmaya yaklaştıkları belirlendi.

araştırmalarında uluslararası doğayı koruma birliği'nin (iucn) nesli tükenmekte olan canlılar üzerindeki verilerini kullanan pimm, hayvan grupları ve yaşadıkları bölgelere göre kapsamlı bir araştırma gerçekleştirdi. merkezi isviçre'de bulunan iucn yetkilisi thomas brooks, "20 yıl önce elimizde 70 bin canlı türünü değerlendirmemizi sağlayacak kadar veri yoktu" ifadesini kullandı.

canlıların dna'larını analiz eden biyologlar, canlı gruplarının ait olduğu aile ağaçları oluşturdu. bu sayede ortaya çıkan yeni türler çok daha kolay bir şekilde tespit edilmeye başlandı. bilim insanları, geride kalan 20 milyon yılı kapsayan modelleri değerlendirdiğinde, omurgalı hayvan türlerinin her 10 yılda bir yeni bir tür ortaya çıkardığı sonucuna vardı.

akıllı telefonlar yardım edebilir

pimm, insanların hayvanlara ait yaşam alanlarını yok etmeye başlamadan önce yeni türlerin ortaya çıkma oranının, yok olma oranlarından çok daha yüksek olduğuna dikkat çekti. araştırmacı, ellerinde kesin bir oran bulunmasa da, günümüzde doğal yok olma hızının, yeni türlerin doğma hızından yüksek olduğunu belirtti.

bilim insanları, hayvan türlerinin büyük bir hızda yok olmasının gelecekte küresel ekosisteme nasıl bir etkisi olacağını henüz bilmiyor. pimm, 'hangi noktada kümülatif yok oluşun ekosistemin sonunu getireceğini bilmiyoruz' yorumunda bulundu. thomas brooks ise sonuçları şu an tahmin edilemese de, nesli tükenecek hayvanlar nedeniyle 'insanlığın yüksek bir bedel ödeyeceğini' söyledi.

araştırmacılar, hayvanların en çok tehdit altında bulunduğu bölgelerden birinin brezilya'nın atlantik kıyıları olduğunu belirtti. ormanların çiftçilik için kesildiğini belirten uzmanlar, yerel çevreci grupların bu arsaları satın alarak, izole edilen ormanlık bölgeleri yeniden birleştirmeye çalıştığını ifade etti.

bilim insanları, insanların diğer canlı türleri için en büyük tehdit oldukları kadar, onların korunmasını da sağlayabileceğini belirtti. bunun için, akıllı telefon kullanan kişilerin rastladıkları bitki ve hayvan türlerinin fotoğraflarını mobil uygulamalar aracılığıyla yetkililere iletmesi yeterli. inaturalist projesinde yer alan california bilim akademisi'nden scott loarie her 30 saniyede ellerine bir fotoğraf ulaştığını söyledi.

kaynak: newscientist