amerika birleşik devletleri (abd) senatosu, para birimi yuanı serbest bırakması amacıyla çin’e baskı yapmayı hedefleyen tasarıyı onaylayarak, temsilciler meclisi’ne gönderdi. çin ise, abd kongresi ve başkan barack obama’dan tasarıyı reddetmelerini istedi.

pekin, uyguladığı genel kur politikasıyla yuanın değerinin artmasına izin vermiyor. abd’de geniş çevreler, çin’in resmi para birimi yuanın değerini düşük tutarak ihracat alanında önemli avantaj elde ettiğini öne sürüyor. bu uygulama aynı zamanda ithal mallarını çin halkı için daha pahalı hale getirdiğinden yabancı şirketlerin satışı azalıyor. pekin ise, yuanın değerinin dolar karşısında 2005 yılından beri yüzde 30 yükseldiğini ve bunun aşamalı iyileşmenin kanıtı olduğunu belirtiyor.

demokratların çoğunlukta olduğu senatoda 35’e karşı 63 oyla kabul edilen yasa tasarısı, henüz abd kongresi’nin alt kanadı temsilciler meclisi’nde görüşülmedi. burada çoğunluğa sahip olan cumhuriyetçi üyelerin tasarıya karşı olduğu belirtiliyor.

tasarıyı teklif edenler arasında yer alan demokrat senatör charles schumer, konu hakkında reuters haber ajansına şunları söyledi: “senatoda alınan karar çin’e bir mesaj veriyor: ülkemizden istihdam çalan bu hileli uygulamayı bırakın, ya da sonuçlarına katlanın.”

temsilciler meclisi başkanı cumhuriyetçi üye john boehner, geçtiğimiz hafta yaptığı açıklamada, abd’nin başka bir ülkenin kur seviyesine müdahale etmesinin ‘tehlikeli’ olduğunu söylemiş, demokratların lideri nancy pelosi ise, boehner’i ‘temsilciler meclisi’nin görüşünü’ çarpıtmakla suçlamıştı.

pekin’den hızlı tepki

öte yandan, çin dışişleri bakanlığı, metindeki önlemlerin korumacı adımlar olduğunu ve dünya ticaret örgütü (dtö) kurallarını ciddi şekilde hiçe saydığını iddia etti. bakanlık sözcüsü ma zhaoxu’nun bakanlık internet sayfası üzerinden yaptığı açıklamada, kararın dünyanın en büyük iki büyük ekonomisinin işbirliği içinde yürüttüğü küresel toparlanma çabalarına sekte vurabileceği belirtildi. ma, ‘yerel yasalarla yuanın seviyesinin üzerine baskı kuran tasarının’, abd kongresi ve başkan barack obama tarafından reddedilmesini talep etti.

çin’in merkez bankası konumunda olan çin halk bankası ise, karardan sadece saatler sonra internet sayfası üzerinden yaptığı açıklamada, yuanın değerinin iki ülke arasındaki dış ticaret açığının temel sebebi olmadığını vurguladı. tasarının yasalaşmasının, washington’ın bu açığı kapamasına veya işsizliği azaltmasına herhangi bir faydası olmayacağını ifade eden banka, kurun aşamalı olarak mantıklı bir seviyeye çıkmakta olduğu görüşüne yer verdi.

pekin, daha önceki açıklamalarında, tasarının yasalaşması halinde, iki ülke arasında ticaret savaşı çıkabileceği uyarısında bulunmuştu. çin dışişleri bakanlığı, abd’nin bu tasarıyla, ‘döviz dengesizliğini’ bahane ederek korumacı önlemler almaya uğraştığını ifade etmişti.

obama temkinli

beyaz saray ise, geçen hafta yaptığı açıklamada, tasarıyı halen kongre üyeleriyle tartışmakta olduğunu duyurmuştu. sözcü jay carney, “çin kurunun düşük değerine ilişkin olarak kongre üyelerinin endişelerini paylaşıyoruz” ifadesini kullansa da, alınacak önlemlerin, abd’nin 'uluslararası yükümlülükleriyle' paralel olduğundan emin olmak istediklerini belirtmişti. 

abd başkanı barack obama, yuanın değerinin düşük tutulduğu konusunda senato ile hemfikir olsa da, pekin’e karşı tek taraflı olarak alınacak önlemlerin güçlük yaratacağı görüşünü savunuyor.

abd senatosu’nda tasarının görüşülmesine yönelik oylamada, hem cumhuriyetçiler hem de demokratlar müspet oy kullanmıştı.

ülkedeki bazı iş çevrelerinin de tasarıya şüpheyle yaklaştığı ve temsilciler meclisi’nin cumhuriyetçi üyelerinin bu aşamada metnin kongre’de oylanmasını istemedikleri biliniyor. tasarının yasalaşması için, en son aşamada obama tarafından imzalanması gerekiyor.

çin, abd’ye karşı geçen yıl 273 milyar dolar dış ticaret fazlası vermişti. ülkedeki bazı çevreler, yuanın dolar karşısındaki değerinin, olması gerekenin sadece yüzde 40’ı olduğunu belirtiyor.

kaynak: ajanslar