abd, çin’in ‘birincil çıkar’ bölgesi olarak tanımladığı güney çin denizi’ndeki tansiyonun düşürülmesi için, pekin yönetiminden bölgeyle ilgili bir kurallar dizisini kabul etmesini isteyecek.

bölgesel uluslararası örgüt güneydoğu asya uluslar birliği'nin (asean) kamboçya’daki toplantısına katılan abd dışişleri bakanı hillary clinton, çin dışişleri bakanı yang jiechi ile bir araya gelerek konuyu masaya yatıracak.

petrol ve doğalgaz başta olmak üzere zengin doğal kaynaklar barındırdığı belirtilen, ayrıca deniz taşımacılığı yönünden kritik bir geçiş yolu konumundaki güney çin denizi’ne kıyısı olan birçok ülke, pekin’in agresif politikaları nedeniyle endişelerini daha önce dile getirmişti. özellikle filipinler ve vietnam ile çin arasında önemli gerginlikler yaşanmıştı.

washington ile asean’ın 10 üyesi, sekiz ülkenin kıyısı bulunan ayrık denize ilişkin iddiaları çözüme kavuşturarak, bölgede barış ve istikrarı sağlayacak bir kurallar dizisini hayata geçirmeye çalışıyor.

clinton, kamboçya’da yaptığı konuşmada, washington’ın büyük okyanus’tan adalarla ayrılan denize ilişkin uyuşmazlıklarda taraf olmadığını, bu bölgede ulaşım, taşımacılık ve barışın garanti altına alınmasını istediklerini ifade etti.

pekin’i ikna etmek zor

filipinler başta olmak üzere, çin dışındaki ülkelerin birçoğu konunun bm’nin denizcilik mevzuatı çerçevesinde çözülmesini istiyor. denizin yaklaşık dörtte üçünün karasuları içinde olduğunu savunan pekin yönetiminin, bu teklifi kabul etmesi beklenmiyor.

asean toplantısı, pekin’in, vietnam ile uyuşmazlık içinde olduğu, güney çin denizi’nde yer alan bazı petrol yatakları için ihale açtığı bir dönemde yapılıyor. söz konusu girişim, hanoi tarafından tepkiyle karşılanmıştı.

yükselen güç çin ile abd, güney çin denizi’ndeki uyuşmazlıklara ek olarak, pekin’in kendi toprağı olarak gördüğü tayvan, tibet’in statüsüyle bölgedeki insan hakları durumu ve çin para birimi yuanın düşük değeri gibi konularda küresel arenada sık sık karşı karşıya geliyor. birçok analist, pekin’in denize ilişkin agresif politikalarının, bölge ülkelerini washington yönetimine yaklaştırdığını belirtiyor.

abd, çin ordusunun hızla modernleşmesi ve büyümesinden rahatsızlığını çeşitli kereler açıklamıştı. pekin ise, abd’nin yeni savunma stratejisi çerçevesinde, ülke dışındaki askeri güçlerinin ağırlığını asya-pasifik bölgesine kaydırması ve bölge ülkeleriyle kurduğu yakın ittifak ilişkileri nedeniyle birçok kez tepkisini dile getirmişti.

kaynak: al jazeera ve ajanslar