hırvatistan'da, ülkenin 2013 ortasında avrupa birliği'ne (ab) üye olması ile ilgili olarak referandum yapılıyor. referandumda halka, ab'ye katılmayı isteyip istemedikleri soruluyor. 

egemenliğin bir bölümünün ab’ye devredilmesine karşı olan ve ekonomik kriz içindeki bloğa şüpheyle bakan bazı çevrelere rağmen, kamuoyu yoklamaları, halkın çoğunluğunun üyeliği desteklediğini gösteriyor. 

başbakan zoran milanovic, ülkesinin duruşunu, ab’nin içinde bulunduğu ekonomik krizi kast ederek, “durum çok iyi değil ama hırvatistan’ın şu an ab’den daha iyi bir seçeneği yok” sözleriyle özetledi.

cumhurbaşkanı ivo josipovic de halkı referandumda oy verirken duyarlı olmaya ve ‘avrupa’ya evet’ demeye çağırdı. ab’yi ülkesi için büyük bir fırsat olarak değerlendiren josipovic, “hırvatistan’a ve onun vatandaşlarına inanıyorum” ifadesini kullandı.

kamuoyu araştırmalarına göre, ab üyeliğine destek verenler hırvatların oranı, yüzde 55 ila 60 arasında bulunuyor. bu seviye, geçmiş yıllara göre, yaşanan ekonomik krize bağlanan hafif bir düşüşe işaret ediyor. ülkede aylardır katılım taraftarı ve karşıtı kampanyalar yürütülüyor.

zagreb yönetimi, 1 temmuz 2013 itibarıyla ab üyesi olmasını sağlayacak katılım antlaşması’nı 9 aralık tarihinde brüksel’de düzenlenen ab zirvesi çerçevesinde imzalamıştı. hırvatistan, üyelik müzakerelerine 2005 yılında bir başka aday türkiye ile birlikte başlamıştı.

bakan’a dava talebi

öte yandan, hırvatistan dışişleri bakanı vesna pusiç, referanduma ilişkin olarak yaptığı bir konuşmada, ‘vatandaşları tehdit ettiği’ gerekçesiyle mahkemeye şikayet edildi.

başvuruyu yapan ‘ab'ye hayır inisiyatifi’, dışişleri bakanı’nın zagreb ve rijeka şehirlerinde yaptığı konuşmada kullandığı şu ifadelerin suç unsuru teşkil ettiğini iddia ediyor: 

“eğer hırvatistan ab üyeliğini kabul etmezse, kredi derecelendirmesi düşer. emekli maaşlarını ödeyemeyiz. ben size sevimsiz görünebilirim, ancak kendi hayatınıza sevimsiz olmayın. olay bundan ibaret. kafanızı çalıştırın. bu devletin geleceği için oy verin”.

inisiyatif, mahkemeye sunduğu dilekçede, hırvatistan ceza kanunu'na göre, ‘tehdit, rüşvet ve diğer yasa dışı yöntemleri kullanarak seçimlerde oy kullanacak vatandaşların özgürlüğünü kısıtlayanlara para cezası veya bir yılı aşmayan hapis cezasının öngörüldüğünü’ belirtti.

balkan ülkesi, blok bünyesinde genişleme karşıtı sesler daha gür yükselmeye başladığı bir dönemde üyeliğe hak kazandı. yine de, 4,3 milyon nüfusuyla avrupa birliği’nin yüzde 1’inden daha az sayıda vatandaş barındıran hırvatistan’ın ab ekonomisi üzerinde çok büyük bir etki yapması beklenmiyor.

ülkenin önümüzdeki 18 ay boyunca yoğun denetim altında olacağı belirtiliyor. ab bu çerçevede, yolsuzlukla mücadele adımlarının gereken hızda atıldığından emin olmak istiyor.

katılım antlaşması’nın, ab’nin yasama organları avrupa konseyi ve avrupa parlamentosu’na ek olarak, üye ülkelerin iç yasama organları tarafından da kabul edilmesi gerekiyor. reformlarda yaşanacak bir gecikme, katılım antlaşması'nın üye ülkelerin parlamentolarında kabul edilmesini de geciktirebilir.

sıradaki ülkeler

ab, hırvatistan’ın üyelik kriterlerine uyumdaki başarısının balkanlardaki üyelik adayları veya aday adaylarını cesaretlendireceğini umuyor.

şu anda adaylık statüsünde olan dört ülke daha bulunuyor: makedonya, karadağ, izlanda ve türkiye.

sırbistan’ın adaylık statüsünün de brüksel’de cuma günü resmen açıklanabileceği belirtiliyor. belgrad ile kosova yönetimi arasında yaşanan sınır gerginliği yüzünden üye ülkelerden bazıları, zirve sırasında belgrad’ın adaylığının yoluna taş koyabilir.

karadağ’a üyelik müzakerelerine başlama tarihi verilip verilmeyeceği de zirve sırasında belirlenecek.

adaylardan makedonya’nın ise yunanistan’la isim sorununu çözmeden ab’ye üye olması mümkün görünmüyor. üsküp, anlaşmazlık nedeniyle hem kuzey atlantik antlaşması örgütü (nato) üyesi olamıyor, hem de gerekli kriterleri karşıladığı halde ab ile katılım müzakerelerine başlayamıyor.

türkiye’nin üyelik müzakereleri ise, gerek askıya alınan müzakere başlıkları, gerekse yavaşlayan reformlar nedeniyle pratik olarak donmuş durumda.

diğer taraftan arnavutluk ve bosna hersek, siyasi reformları başlatarak ab’nin radarına girmek isteyen balkan ülkeleri arasında.

kaynak: al jazeera ve ajanslar