hsyk (hakimler ve savcılar yüksek kurulu) ile ilgili yasa teklifinin meclis komisyonu’ndaki görüşmeleri sırasında tablet bilgisayarlar havada uçtu, yumruklar konuştu. bu kavgalar aslında, hem içeride hem dışarıda teklife yönelik eleştirilerin dozunu da gösteriyordu.

cumhurbaşkanı abdullah gül parti liderleriyle görüştü, hükümet teklifi, 21. maddesi meclis genel kurulu'nda kabul edildikten sonra askıya aldığını açıkladı. sular durulmuş görünüyordu.

hatta cumhuriyet halk partisi (chp) genel başkanı kemal kılıçdaroğlu teklifin askıya alınmasını “demokrasi için bir kazanım” olarak gördüğünü açıkladı.

ancak tepkilerin şiddeti, hükümetin teklifi yeniden meclis genel kurulu’na getirmesiyle yeniden yükseldi. genel kurul’daki görüşmelerde “hsyk’daki dairelerin üyelerini adalet bakanı’nın seçmesini” içeren madde görüşülürken milletvekilleri birbirine girdi.

aslında muhalefetin temel itirazı kavganın çıkmasına neden olan bu ve bunun gibi adalet bakanı’nın yetkilerini arttıran maddeler üzerinde yoğunlaşıyor. "kuvvetler ayrılığı ilkesine aykırılık" tüm muhalefet partilerinin ortak savı. 

cumhurbaşkanı'nın itirazları

benzer kaygılar taşıyan cumhurbaşkanı abdullah gül de anayasa'yla çelişen 12 maddeyle ilgili 15 itirazını, yasa önüne gelmeden önce hükümetle paylaştı, adalet bakanı bekir bozdağ'ı bu konuda uyardı.

gül, teklifin ilk hâlinde bulunan, hsyk daire başkanlarının belirlenmesi, hsyk’ya tetkik hâkimi ve müfettiş atanması, gönderilmesi ve görevlendirilmesi, hsyk üyelerine disiplin cezası verilmesi, yönetmelik ve genelge çıkarma gibi konularda özellikle adalet bakanı'na yetkiler veren hükümlerin anayasa'ya aykırı olduğu uyarısında bulundu.  

gül, bu yetkilerin yeniden hsyk genel kurulu'nda veya ilgili dairelerinde kalacak şekilde değiştirilmesini istedi. 

yasaya cumhurbaşkanı gül ve siyasi partiler dışında, barolar birliği ve yarsav gibi kuruluşlar ile avrupa birliği'nden de itirazlar geldi.

chp: 'bozdağ kurulu' oluşturulacak 

chp’ye göre hsyk yasası, 17 aralık'ta başlatılan yolsuzluk ve rüşvet operasyonunun bir sonucu. chp'ye göre, bu soruşturma başlatılmasaydı ya da takipsizlik kararı verilseydi düzenleme gündeme gelmeyecekti.

chp, yasayla ilgili temel itirazını anayasa'nın 159.maddesine aykırılığa dayandırıyor. söz konusu madde "mahkemelerin bağımsızlığı ve hâkimlik teminatı"nı esas alıyor. 

chp'ye göre "hsyk'nın yetkilerinin tümünü adalet bakanı'na devreden" bu yasa temelde bu maddeye aykırı. chp'nin hukukçu milletvekillerinden ali rıza öztürk yasanın son hali için şu benzetmeyi yapıyor: 

"hâkimler ve savcılar yüksek kurulu değil bekir bozdağ kurulu oluyor."

yasa yürürlüğe girdiğinde hsyk'nın 22 üyesi hariç tüm personeli ile türkiye adalet akademisi'nin tüm çalışanlarının işine son verilecek. chp bu kişilerin hak kaybı ve mağduriyet yaşayacağı için de yasanın 'yok hükmünde' sayılmasını istemişti. 

mhp: yargıya akp şapkası geçiriliyor

milliyetçi hareket partisi (mhp) de itirazlarını adalet bakanı'nın yetkilerinin arttırılması üzerinde yoğunlaştırdı.

mhp, "adalet bakanı'nın hâkimleri yurtdışına göndermek, master, doktora gibi işlerine izin vermek dâhil olmak üzere disiplin, atama, nakil ve tüm özlük haklarında en yetkili kişi haline getirilmesine" karşı çıktı. 

hsyk'daki kadroların görevlerinin yasayla sona ermesi de yine mhp'nin tepki gösterdiği maddelerden. 

mhp genel başkan yardımcısı faruk bal partisinin yasaya ilişkin itirazlarını şu sözlerle dile getirdi:

"yargının  kalbi olan hsyk'nın 20 tane üyesi dışındaki tüm personelinin görevine son veriliyor. yine, yargının en önemli organı olan teftiş kurulu'nun başkanı, başkan yardımcısı, başmüfettişleri ve diğer idari personel de dâhil olmak üzere tamamının görevine son veriliyor ve bunların yerine yenilerinin atanması için de en güçlü kudret adalet bakanı oluyor. bunun anlamı şudur: yargının üzerine akp şapkası geçiriliyor."

mhp de chp gibi, değişikliklerin 17 aralık rüşvet ve yolsuzluk operasyonunun üstünü örtmek için yapıldığı görüşünde. 

bdp: hsyk vesayet altına alındı

barış ve demokrasi partisi (bdp), değişiklikleri hükümetin kadrolaşma için yaptığını ve hsyk'yı kendine göre dizayn ettiğini savundu. 

bdp şırnak milletvekili hasip kaplan meclis genel kurulu'nda itiraz noktalarını ve gerekçelerini sıraladı: 

"yargı bağımsız olması gereken bir kurumdur. yasada yer alan düzenlemelerle hsyk hükümetin vesayeti altına alınıyor, hükümet hsyk’nın üzerinde demokles’in kılıcı gibi duruyor. yapılan düzenlemeyle adalet akademisi’nde partizanca örgütlenecekler, hsyk’ya kendi elemanlarını koyacaklar."

tbb: yargıdan sorumlu bakan

türkiye barolar birliği( tbb) hsyk'nın yapısını değiştiren hem 2010'daki anayasa değişikliğine hem de bugün yapılmak istenen değişikliğe karşı çıkıyor.

tbb başkanı metin feyzioğlu hsyk yasası'yla ilgili itirazlarını bir basın toplantısıyla duyurdu:

“biz ne dünkü ne de bugün adalet bakanlığı’na bağlanmış hsyk’nın destekçisi oluruz. bugünkü değişiklik ile adalet bakanı yargıdan sorumlu bakan haline gelmiştir. bunu avrupa konseyi’nin, avrupa birliği’nin temel ilke ve öncelikleriyle hukuk devleti ve anayasa ile bağdaştırmamız söz konusu olamaz.” 

yarsav: tam bağımlı yargı

yargıçlar ve savcılar birliği (yarsav) da düzenlemeye tepkisini yazılı bir açıklamayla duyurdu. birlik başkanı murat aslan hsyk yasası ile “tam bağımlı yargı yaratılmak istendiğini” savundu:

"kurul üyeleri hakkında suç soruşturması ile disiplin soruşturması ve kovuşturma işlemlerini yürütmek ve bu konuda gerekli kararları verme yetkisi adalet bakanı'na bırakılıyor ve bu yargı bağımsızlığına ters düşüyor." 

yarsav başkanı murat aslan "hsyk'nın yetkisi sembolik, atamalarda adalet bakanı etkili. bu da hukuk devleti ilkesiyle bağdaşmaz" dedi.

avrupa’dan da eleştiri var

türkiye dışında hsyk ile ilgili sürecin en yakından takip edildiği yer ise avrupa birliği (ab).

başbakan tayyip erdoğan’ın brüksel ziyareti öncesi ve sırasında ab’den de değişiklikle ilgili tepkiler yüksek sesle dile getirildi.

avrupa komisyonu'nun genişlemeden sorumlu üyesi stefan füle, ankara’ya yargının siyasallaştırılmaması ve hsyk’nın yeniden yapılandırılmasının ab’nin kopenhag siyasi kriterlerine uyumlu olması gerektiği mesajını gönderdi. füle, “türkiye düzenlemeyi yaparken ab müktesebatına bağlı kalmalı” dedi.

avrupa parlamentosu'nun (ap) en büyük ikinci grubu sosyalistlerin lideri hannes swoboda ise hsyk kanunu'nun bağımsız yargı ve hukukun üstünlüğüne yönelik "alenî bir saldırıya" dönüştüğünü söyledi.

"cumhurbaşkanı gül'ün imzalaması durumunda bu adımın ab müktesebatıyla nasıl uyumlu olabileceğini ya da ab sürecine nasıl katkı sağlayacağını anlayamıyorum."

avrupa parlamentosu raportörü oomen-ruijten, hsyk’da adalet bakanı’nın rolünun endişe kaynağı olduğunu sürekli dile getirdiğini hatırlattı. oomen-ruijten, “bu rolü artıracak her türlü adım endişemizi artırır” dedi.

avrupa komisyonu türkiye masası şefi jean christophe filori de hsyk yasası’yla birlikte, 23 numaralı “yargı ve temel haklar” ve 24 numaralı “adalet, özgürlük ve güvenlik” fasıllarının her zamankinden daha önemli hale geldiğini belirtti. 

kaynak: al jazeera ve aa