28 eylül 2000'de eski israil başbakanı ariel şaron’un mescid-i aksa’yı basmasıyla ikinci intifada kudüs’te başladı. mescid-i aksa’nın avlusunda tur atan şaron’un, “burası hep bir israil bölgesi kalacak” sözleri, mescitteki filistinlileri ayağa kaldırdı ve o gün israil güvenlik güçleri ile çıkan çatışmalarda 7 filistinli öldü, 250 kişi yaralandı. olayda 13 de isaril askeri yaralandı. "ikinci intifada" adı verilen bu çatışmalar önce kudüs’te başladı sonra yayılarak batı şeria ve gazze’ye sıçradı.

ikinci intifada’nın sembolü: muhammed durra

şaron’un mescid-i aksa’yı basmasından iki gün sonra, bir fransız televizyon kanalının çektiği görüntüler tüm filistinlileri ayaklandırdı. gazze’de babasının arkasında saklanarak korunmaya çalışan 11 yaşındaki filistinli muhammed durra'nın, israil güvenlik güçleri tarafından öldürülmesi büyük tepkiye neden oldu. sokaklara dökülen binlerce filistinli israil’i protesto etti.

11 yaşındaki Filistinli Muhammed Durra'nın, İsrail güvenlik güçleri tarafından öldürülmesi büyük tepkiye neden olmuştu.

[[Fotoğraf: AP / Arşiv]]

intifada’nın bilançosu

filistin’in ve israil’in resmi rakamlarına göre, 2. intifada’da 4 bin 412 filistinli öldü, 48 binden fazla kişi de yaralandı. israil'in kaybı ise bin 69 ölü, 4 bin 500 de yaralıydı.

ikinci intifada sırasında israil ordusu, batı şeria ve gazze’de çok sayıda baskın düzenledi. binlerce ev yıkıldı, birçok tarladaki ağaçlar söküldü. 

israil, ayaklanmayı sonlandırmak için birçok filistinli liderin ölüm emrini verdi. başta hamas’ın kurucusu ahmet yasin olmak üzere çok sayıda siyasi ve askeri filistinli lider öldürüldü.

taş ve molotoftan füzelere

‘taşların intifadası’ adını taşıyan birinci intifada, 8 aralık 1987'de, gazze’nin cebalya kampında başlamıştı. bir israilli tır şoförünün gazze’nin erez sınır kapısında bir grup filistinli işçiyi ezmesi nedeniyle başlayan ayaklanma tüm filistin’e sıçramıştı. 1991’de hafifleyen intifada 1993’te filistin kurtuluş örgütü ile israil arasında imzalanan oslo anlaşmasıyla tamamen sona ermişti. 

birinci intifada’da taş ve molotof kokteyli kullanan filistinli direnişçiler, ikinci intifada’da israil’in kentlerine ulaşmak için füzeler kullandı.

intifada’nın başlamasından yaklaşık bir yıl sonra, 26 ekim 2001’de israil’in sdirot kenti, ilk yerli füzeyle vuruldu. filistin direnişi o tarihten sonra füze kapasitesini artırdı. israil’in en büyük kentleri filistinlilerin füze menzilinde oldu.

mısır’ın şarm el-şeyh kentinde, 8 şubat 2005'te israil ile filistin arasında varılan bir barış anlaşmasıyla intifada sona erdi.

mescid-i aksa’da durum aynı

aradan geçen 15 yıla rağmen mescid-i aksa'daki ihlâllerde bir değişiklik olmadı. geçtiğimiz hafta yahudilerin bayram döneminin başlamasıyla yerleşimciler ve iktidardaki likud partisi temsilcileri hemen her gün mescid-i aksa’ya baskın düzenledi. polisin koruması altında aksa'ya giren israillilere tepki gösteren filistinliler, israil güvenlik güçlerinin müdahalesine maruz kalıyor. filistinlilere göz yaşartıcı gaz ve plastik mermilerle saldıran israil polisi, onaylanan son yasalardan sonra herhangi bir ceza almıyor. filistinliler, israil polisinin sert müdahaleleri ve keskin nişancı tehdidi altında. filistinli yetkililer, israil’in mescid-i aksa’ya yönelik ihlâllerinin üçüncü bir intifada’ya yol açabileceği konusunda uyarıyor.

kaynak: al jazeera