irak’ta nuri maliki sonrası haydar ibadi'nin başbakanlığında kurulan yeni hükümet parlamentodan onay aldı.

ibadi'nin açıkladığı hükümet programında, idari reformlar, ordunun yeniden yapılandırılması ve vilayetlere daha fazla özerklik verilmesi gibi adımlar yer aldı. hükümet programı 280 milletvekilinin hazır bulunduğu oturumda 177 'evet' oyuyla kabul edildi. 

kritik bakanlıklardan petrol bakanlığı'na ise şii, eski cumhurbaşkanı yardımcısı adil abdül mehdi getirildi. 

önemli sünni siyasetçilerden salih mutlak ile kürt siyasetinin kilit isimlerinden eski dışişleri bakanı hoşyar zebari başbakan yardımcısı oldular. 

iki bakanlık boş kaldı

ibadi başkanlığındaki hükümet güvenoyunu üç kritik bakanlığın boş kalmasına rağmen aldı. yeni hükümette içişleri ve savunma bakanlıklarına isim belirlenmedi.

bakanlıklara isim belirlenememesinde ibadi'nin hükümeti kurmak için süresinin 10 eylül'de dolacak olması etkili oldu.

söz konusu bakanlık görevleri, bu görevler için birer isim belirlenene kadar vekaleten yürütülecek.

maliki, nuceyfi ve allavi cumhurbaşkanı yardımcılığına

şii, eski başbakan nuri maliki, sünni eski meclis başkanı usame nuceyfi ve laik irakiye bloku'nun lideri iyad allavi ise cumhurbaşkanı yardımcısı olarak görevlendirildi. eski başbakan maliki, cumhurbaşkanı fuad mahsum'un kendisini değil de haydar ibadi'yi hükümeti kurmakla görevlendirmesi sonrası bağdat'taki yeşil bölge de dahil birçok devlet kurumunu ve ibadi'nin evini askeri kuşatmaya aldı ve darbe girişiminde bulundu. ancak darbe girişimi iran ve abd tarafından desteklenmeyince maliki, siyasi hayatının devam etmesi ve yargılanma muafiyeti karşılığında ibadi'nin hükümetini kabul edeceğini açıkladı. maliki, cumhurbaşkanı yardımcılığı koltuğuna oturararak her ikisini de elde etmiş oldu.  

kürtler 2010 kabinesinin gerisine düştü

ibadi güvenoylaması öncesi kürtlere sorunların çözüleceği sözü verirken, işid'i de yeneceklerini söyledi. ancak saddam hüseyin sonrası bütün kabinelerde dışişleri bakanlığı kürtlere verilirken bu kez koltuk şiilere gitti. 

oylama öncesi kürtlerin tavrı merak konusuydu. kürt siyasetçiler süleymaniye'de dört saat süren olağanüstü bir toplantının ardından ibadi'nin hükümetine onay vereceklerini açıkladı. kürt siyasilerden dışişleri bakanı hoşyar zebari, ibadi liderliğindeki hükümete katılma kararını açıklarken, bağdat ile irak kürdistanı arasındaki petrol ve diğer sorunların çözümü için hükümete üç ay süre vereceklerini söyledi. kürt milletvekili ala talabani de bu sürenin 'bir nevi deneme süresi' olacağını, üç ay içinde iki taraf arasındaki tartışmalı bölgeler, bütçe ve petrol satışıyla ilgili krizler çözülmezse hükümetten ayrılacaklarını söyledi.

irak parlamentosu’nda 62 sandalyesi olan kürtler, ibadi’nin başbakanlığında kurulacak hükümete katılmak için daha önce şartlarını açıklamışlardı. kürtler, sekiz aydır ödenmeyen bütçedeki paylarının verilmesini, peşmerge güçlerine gereken desteğin sağlanmasını, petrol ihracı önündeki engellerin kaldırılmasını ve irak'ın yeni sürecinde anayasaya bağlı kalınmasını istiyor. 

abd'li yetkili de katıldı

kürtlerin toplantısına abd dışişleri bakanlığı irak ve iran’dan sorumlu müsteşar yardımcısı brett mcgurk ile birleşmiş milletler heyeti de katıldı.

mcgurk üç saat kaldığı toplantının çıkışında gazetecilere yaptığı açıklamada, "dostlarımızla irak'taki son gelişmeler hakkında görüş alışverişinde bulunduk. toplantıda kürt liderlerle ciddi kararlar aldık. irak anayasası'na göre en kısa zamanda bir yeni kabinenin kurulacağını ümit ediyoruz" dedi.

kurulacak hükümetin, ülkedeki tüm kesimlerin taleplerine cevap verecek şekilde geniş katılımlı olması gerektiğine işaret eden mcgurt, yeni kabinenin bunu başaracağına inandıklarını dile getirdi.

davutoğlu'ndan kutlama

başbakan ahmet davutoğlu, irak 'ın yeni başbakanı haydar el-ibadi'yi göreve başlamasının hemen ardından arayarak tebrik etti.

'türkiye'nin her zaman kardeş irak'ın ve kardeş irak halkının yanında olduğunu' belirten davutoğlu, yeni irak hükümetine her türlü desteği vermeye hazır olduklarını söyledi.

obama kutladı

abd dışişleri bakanı john kerry, irak'ta yeni hükümetin ilan edilmesinin, hem irak için hem de irak ve şam islam devleti (işid) örgütüyle mücadele noktasında "köşe taşı" niteliğinde olduğunu söyledi. 

kerry, bugün artık irak’ın birlik içinde ve kapsayıcı bir hükümeti bulunduğunu belirterek, şimdi de iraklı liderlerin, bu yeni hükümetin kurulmasını sağlayan aynı vizyon ve amaçla halklarını yönetmesi gerektiğini dile getirdi.

işid ile mücadele kapsamında dünya genelinde mümkün olan en geniş koalisyonu oluşturmak için yarın ortadoğu’ya gideceğini hatırlatan kerry, sözlerini şöyle sürdürdü:

"biz bu koalisyonu oluştururken şunun da altını çizmek istiyorum ki, işid’in ve onun temsil ettiği şerrin yok edilmesinde her bir ülkenin oynayabileceği bir rol var. bu, bazıları için doğrudan askeri destek, eğitim ve danışmanlık hizmeti, bazıları için insani yardım çabalarına katılmak, bazıları için de işid’e yabancı savaşçıların katılması ile bu örgütün para kaynaklarının tespit edilmesine yardım etmek anlamına geliyor. bu, bazıları için de üye çekmek için işid’in kullandığı propagandanın etkisini yok etmek ve dünyanın en büyük, barışçıl dinlerinden birinin çarpıtılmasının önüne geçmek anlamına geliyor."

bu kapsamda gerek bölgede, gerek dünya genelinde şimdiden bazı ülkelerin attıkları adımlara değinen kerry, "küresel koordinasyon içindeki koalisyon, sadece günler ve haftalar için değil, aynı zamanda aylarca ve hatta belki önümüzdeki yıllarda da sürecek şekilde kurulacak" ifadesini kullandı. 

kaynak: reuters, al jazeera ve aa