uluslararası atom enerjisi kurumu'ndan (uaek) yapılan açıklamaya göre iran bugün itibariyle natanz ve fordo tesislerinde yüzde 5'in üzerindeki uranyum zenginleştirme faaliyetlerini durdurdu, yüzde 20'ye kadar zenginleştirilmiş uranyum için okside dönüştürme ile seyreltme işlemleri başladı.

kuruma üye ülkelere verilen raporda "kurum, 20 ocak 2014  itibariyle iran'ın daha önce yüzde 5'in üzerinde uranyum zenginleştirmede kullanılan pilot yakıt zenginleştirme tesisi'ndeki (pfep) iki ve fordo yakıt zenginleştirme tesisi'ndeki dört cihazdaki çalışmayı durdurduğunu teyit eder" ifadesi kullanıldı. 

raporda belirtilen iki zenginleştirme tesisi natanz ve fordo. çalışması durdurulan altı cihaz yüzde 20 zenginleştirilmiş uranyum üretimi için kullanılan birbirine bağlı santrifüjlerden oluşuyor. 

iran atom enerjisi ajansı emniyet birimi genel müdürü ve nükleer müzakere heyeti üyesi muhammed emiri, iran'ın cenevre nükleer anlaşması kapsamında atılacak ortak adımlar programının ilk gerekliliğini yerine getirdiğini belirtti. emiri, "natanz ile fordo nükleer tesislerindeki yüzde 20 uranyum zenginleştirme faaliyetleri askıya alındı ve 196 kilogram yüzde 20 zenginleştirilmiş uranyum stoğunun okside dönüştürülmesi ile seyreltme işlemleri başladı" dedi.

resmi haber ajansı irna'ya konuşan emiri, natanz ve fordo nükleer tesislerindeki yüzde 20 uranyum zenginleştirme hattının iran'da bulunan massimo aparo başkanlığındaki uaek müfettişlerinin huzurunda kapatıldığını söyledi.

emiri, yüzde 20 zenginleştirilmiş uranyumun okside dönüştürülme ve seyreltme işlemlerinin 6 ay süreceğini, her ay 15 kilogram yüzde 20 zenginleştirilmiş uranyumun okside dönüştürülmesinin kararlaştırıldığını ekledi. emiri, yüzde 20 zenginleştirilmiş 196 kilogram uranyumunun diğer yarısının ise 3 ay içerisinde her hafta bir silindir olmak üzere seyreltileceğini açıkladı.

emiri, iran ile p5+1 (bm güvenlik konseyi'nin beş daimi üyesi olan abd, rusya, ingiltere, fransa ve çin ile almanya) ülkelerinin gerekliliklerini eş zamanlı olarak uygulayacağı söyleyerek "iran, karşı tarafın yükümlülüklerini yerine getirmemesi durumunda, barışçıl nükleer faaliyetlerini ilk haline döndürecektir" dedi.

yaptırımlar bugün hafifliyor

tahran bu adımı p5+1  ülkeleri ile kasım ayında varılan ara anlaşmanın gereği olarak atıyor. tahran bu anlaşmayla nükleer silah üretiminde kritik eşik kabul edilen yüzde 20 zenginleştirmeden geri adım atma taahhüdü vermişti. 

üye ülkeler yaptırımların hafifletilmesi için uaek'ndan bilgilendirme bekliyordu. iran'a yönelik yaptırımların bir kaç saat içinde hafifletilmesi bekleniyor.  buna göre iran ham petrolünün sigortalanması ve taşınması yönelik yaptırım askıya alınacak ve iran  altın, değerli maden ve petrokimya ihracatına yeniden başlayabilecek; yaptırımlarla bağlantılı olmayan para transferlerindeki tavan da yükseltilecek. 

iran atom enerjisi başkanı ali ekber salihi de devlet televizyonundan yaptığı açıklamada "iran'a yönelik yaptırımlar buzdağı eriyor" ifadesini kullanmıştı.

yeni görüşmeler yakında

iran ile p5+1 ülkeleri adına müzakereleri yürüten ab dış ilişkiler ve güvenlik politikası yüksek temsilcisi catherine ashton bugünkü gelişmelerden sonra iran ile yeni görüşmelerin bir kaç hafta içinde başlamasını umduğunu söyledi. 

ashton, ab dışişleri bakanları toplantısı'na girerken yaptığı açıklamada önümüzdeki günlerde p5+1 yetkilileriyle ortak pozisyon belirleyeceklerini ve akabinde iranlı müzakerecilerle masaya oturmayı planladıklarını ifade etti. 

anlaşma koşulları 

iran ve p5+1 grubu arasında varılan anlaşma, tahran yönetiminin altı ay boyunca yüzde 5'in üzerinde uranyum zenginleştirme faaliyetlerine son vermesini öngörüyor. anlaşmanın diğer koşulları arasında, yüzde 20'ye yakın zenginleştirilmiş uranyum stokunun seyreltilerek yüzde 5 seviyesine düşürülmesi veya 'etkisiz kılınması' da var. 

p5+1 grubu ise bunun karşılığında aynı sürede iran'a yönelik yaptırımları gevşetecek. tahran'a yeni yaptırımlar da uygulanmayacak. 

iran, batılı ülkelerin çoğunun şüphelerinin aksine nükleer silah sahibi olmak istemediğini vurguluyor. tahran yönetimi ise nükleer programının barışçıl amaçlı olduğunu savunuyor.

kaynak: ajanslar