suriye’de mart 2011’de başlayan ayaklanmada devlet başkanı beşşar esed’in en büyük destekçisi oldu rusya. birleşmiş milletler güvenlik konseyi’nde şam yönetimine karşı alınacak karar tasarılarını defalarca veto etti.

soğuk savaş’tan beri rekabetin sürdüğü abd ile suriye konusunda da zıt kutuplarda durmalarına rağmen olası bir savaşın önüne geçen nükleer silahların imhası anlaşmasını birlikte imzaladılar. 

rusya'nın akdeniz’deki üssü suriye’ye askeri müdahaleye engel olurken yanında çin ve iran var. rusya da nükleer programı nedeniyle batı’nın ambargo uyguladığı iran’a desteğini gizlemiyor. 

siyasi müttefikleri ile abd ve ab’ye alternatif ekonomik ittifaklar da kuruyor. çin, kazakistan, kırgızistan ve tacikistan’ın da içinde bulunduğu şangay işbirliği örgütü’nün de mimarı.

tarihi

12. yüzyılda kurulan moskova prensliği, zamanla genişleyerek çarlık rusyası’na ulaştı. 20. yüzyılın başına kadar hüküm süren süren çarlık, 1917’de vladimir lenin öncülüğündeki bolşevik ihtilali ile devrildi; yerine sovyet sosyalist cumhuriyetler birliği (sscb) kuruldu.

sscb, devlet başkanı olan yosef stalin (1928-1953) döneminde gücünün doruğuna ulaştı. tüm dünyayı etkisi altına alan soğuk savaş’ın, amerika birleşik devletleri (abd) ile birlikte iki büyük aktöründen biri rusya’ydı.

soğuk savaş, her iki ülkenin de silah teknolojisini geliştirip nükleer silahlanmada zirveye çıktığı yıllar oldu. dünya bu dönemde kutuplara ayrıldı. sovyetler'in öncü olduğu doğu bloku ülkeleri varşova paktı'nı, abd liderliğindeki batı güçleri ise kuzey atlantik antlaşması örgütü’nü (nato) kurdu. 

sovyetler birliği bu dönemde yaklaşık 10 bin nükleer savaş başlığı ve tonlarca kimyasal silah üretti.

sovyet ekonomisinin ve sosyalist ideolojinin etkisinin 80’li yılların sonuna doğru durağanlaşması nedeniyle 1985 yılında devlet başkanı olan mihail gorbaçov, glasnost (açılım) ve perestroyka (yeniden yapılanma) hamlesiyle komünist rejimi yumuşatmaya çalıştı. gorbaçov’un adımı, 1991 yılında sscb’nin dağılması ve rusya dahil 15 bağımsız devletin kurulması ile sonuçlandı.

rusya federasyonu’nun ilk devlet başkanı gorbaçov’a yakın boris yeltsin oldu. yeltsin dünyanın en büyük kapalı ekonomisini açık bir pazara dönüştüren radikal reformlara imza attı. yeltsin’den sonra gelen vladimir putin ve dimitri medvedev dönemlerinde de rusya’nın kapitalist ekonomiye yönelişi hızlanmaya devam etti. 

yönetim

rusya, 12 aralık 1993 yılında kabul edilen anayasaya göre yarı başkanlık sistemi ile yönetilir. 83 federal bölge, parlamentonun üst kanadı olan federal meclis’te eşit şekilde temsil edilir. parlamentonun alt kanadı ise duma’dır.

rusya federasyonu; birleşmiş milletler (bm) güvenlik konseyi, g8, g20 ve avrupa komisyonu gibi çok sayıda uluslararası kuruluşa üye.

toplum

nüfusun yüzde 80’e yakını ruslardan oluşuyor, geri kalanlar arasında en büyük etnik gruplar tatarlar, ukraynalılar ve çuvaşlar. 15 yaşın üzerinde okur yazar oranı yüzde 100. nüfusun yüzde 40’tan fazlası ortodoks, yüzde 6.5’i müslüman. sovyet döneminde yaygın olan ateizme de pek çok yerde rastlanıyor.

ekonomi

rusya ekonomisi, 1991 yılında sscb’nin yıkılmasının ardından tamamen kabuk değiştirdi. dışarıya kapalı ve merkezden yönetilen ekonomik sistem, yeni dönemde yapılan reformların ardından dünya piyasasına ve uluslararası pazarlara açıldı. buna rağmen özel sektör, hala devletin uyguladığı sıkı önlemlere maruz kalıyor. rus ekonomisinin temel yapıtaşı, sahip olduğu zengin doğal kaynaklardır. 2009 yılında açıklanan rakamlara göre rusya, dünyanın en büyük doğal gaz ihracatçısı, en büyük ikinci petrol ihracatçısı, en büyük üçüncü çelik ihracatçısıdır.

rusya’nın bu konuda çektiği en temel sıkıntı, doğal kaynaklarını işletecek teknolojiye sahip olmaması. teknolojiyi uzun süre dışardan ithal eden rusya, bu alandaki dışa bağımlılığını azaltmak amacıyla birkaç hamlede bulunsa da şu ana kadar bunların çok azında sonuca ulaşabildi. rusya nüfusunun yüzde 58’i özel ve devlet sektöründe çalışıyor, yüzde 10’u ise tarımla uğraşıyor. 

ülkede 1998 yılında yaşanan ekonomik krizin ardından bugüne kadar yüzde 7 oranında bir ekonomik büyüme sağlandı.

rusya'da kişi başına düşen gayri safi milli hasıla 14 bin doların üstünde. ülke bu alanda dünyada 47. sırada. rusya'da işsizlik oranı ise haziran 2013 itibariyle yüzde 5,4.

kaynak: al jazeera ve ajanslar