birleşmiş milletler'e bağlı uluslararası atom enerjisi kurumu (uaek) yayımladığı son raporda, iran’ın bm yaptırımlarına ve kararlarına rağmen, fordo'daki tesisinde nükleer kapasitesini iki katına çıkardığını iddia etti.

uaek üyelerine dağıtılan ancak resmen yayımlanmayan raporda, askeri tesiste mayıs ayında 1000 olan uranyum zenginleştirme santrifüjlerinin sayısının 2000'e çıktığı belirtiliyor.

rapora göre, kurumun nükleer silah üretildiğinden şüphelendiği parçin askeri üssü'nde araştırma yapması da, tahran yönetimi tarafından üste gerçekleştirilen ve 'şüpheli' bulunan bir temizlikle engellendi.

uaek'ye göre, iran’ın, elindeki nükleer teçhizatı tamamen barışçıl amaçlarla kullandığını düşünmek için ortada inandırıcı bir delil yok. 

iran iddiaları yalanlıyor

zenginleştirilmiş uranyum her ne kadar barışçıl amaçlarla kullanılabilse de bu maddenin yüksek oranda zenginleştirilmiş olanı nükleer silah yapımında da kullanılabiliyor. bm güvenlik konseyi, daha önce iran’a uranyum zenginleştirme faaliyetlerini askıya alma çağrısında bulunmuştu.   

iran ise sürekli nükleer programının enerji üretmek amacıyla geliştirildiğini söylemiş ve nükleer bomba yaptığı iddialarını yalanlıyor.

'hakkımızdan vazgeçmeyiz'

iran’ın dini lideri ayetullah ali hamaney, perşembe günü tahran’daki bağlantısızlar hareketi zirvesi’nde yaptığı konuşmada ülkesinin asla nükleer silah arayışında olmadığını söylemiş ancak tahran’ın barışçıl nükleer enerji üretme hakkından da asla vazgeçmeyeceğinin altını çizmişti.

uaek’nın raporunda yer alan fordo üssü'ndeki nükleer tesis kum kentinde bir dağın altında yer alıyor. tesisteki santrifüjlerde yüzde 20 oranında uranyum zenginleştiriliyor. nükleer silahlarda ihtiyaç duyulan zenginleştirme oranı ise yüzde 90. halen fordo’da açık olan santrifüj sayısı 700. tesiste her ay 15 kilo yüzde 20 zenginleştirilmiş uranyum üretiliyor. tesise yeni yerleştirilen santrijüjlerin hangi oranda uranyum zenginleştirdiği ise bilinmiyor.

'tıbbi araştırma için'

iran, tahran’daki bir tıbbi araştırma merkezine yakıt sağlamak için yüzde 20 oranında uranyum zenginleştirdiğini vurguluyor. uaek yetkilileri ise iran’ın halen kendisine 10 yıl yetecek yakıta sahip olduğunu söylüyor. uaek, iran’ın 2003’ten bu yana nükleer silah araştırmaları yürüttüğü yönündeki delilleri de açıklamasını istiyor.

bu iddiaların hemen hepsi uaek’nın geçen yıl kasım ayında yayımlanan raporunda yer almıştı. iran iddiaları kesin bir dille reddetmiş ancak kurumla gelecekteki ilişkilerini zedelememek adına bazı tesislerde denetim yapmasına izin vermişti. 

uaek’nın özellikle girmek istediği tesis ise tahran yakınındaki parçin'de bulunuyor. kurum yetkilileri, iran’ın tesiste nükleer patlayıcıları test ettiğini düşünüyor.

p5+1 olarak bilinen bm güvenlik konseyi daimi üyeleri (abd, çin, rusya, ingiltere, fransa) ve almanya’dan oluşan ülkeler ile iran arasındaki görüşmeler ise halen askıda. taraflar son olarak istanbul’da, bağdat’ta ve  moskova’da bir araya gelmişti. bu görüşmelerde de uzlaşmaya varılamamıştı.

kaynak: al jazeera ve ajanslar