İran: Batı'nın korktuğu güç
İran'la tarihi nükleer anlaşma
Tahran uranyumu nükleer silah üretmeye yetecek seviyeye kadar zenginleştirmeyecek, elindekileri altı ay içinde dönüştürecek. Nükleer program için müzakere devam edecek, ambargo yumuşatılacak.
iran ile bm güvenlik konseyi'nin beş daimi üyesi ve almanya arasında, tahran'ın yürüttüğü nükleer programa ilişkin müzakerelerde geçici anlaşmaya varıldı.
isviçre'nin cenevre kentinde gerçekleştirilen görüşmelerde varılan uzlaşmaya göre, iran nükleer silah üretme kapasitesine sahip yaklaşık 200 kilogram yüzde 20 oranında zenginleştirilmiş uranyumu altı ay içinde dönüştürmeyi kabul etti.
görüşmelerin ardından açıklama yapan abd dışişleri bakanı kerry, tahran'ın zenginleştirilmiş uranyum düzeyini yüzde 5'te durdurmayı kabul ettiğini kaydetti. kerry, "iran altı ay içinde yüzde 20 oranında uranyuma artık sahip olmayacak" dedi. iran'ın 'barışçıl' nükleer programı da yine müzakerelere tabi olacağını belirtti.
kerry bu anlaşma sayesinde, israil'in ve bölgedeki diğer müttefiklerinin daha güvende olacağını vurguladı.
iran, anlaşma çerçevesinde yeni zenginleştirme tesisi inşa etmeyecek ve plütonyum reaktörü arak'ın faaliyetlerini duruduracak. tahran, ayrıca mevcut nükleer tesislerde günlük denetimler yapılmasına da izin verecek.
iran dışişleri bakanı cevad zarif ise "umarım kaybolan güveni yeniden oluştururuz" diye konuştu. zarif, iran halkının, haklarına ve itibarına saygı gösterilmesini beklediğini söyledi.
anlaşma nihai değil. iran'a altı ay süre tanındı. bu süre sonunda iran'ın şartlara ne kadar uyduğu gözden geçirilecek ve müzakereler devam edecek.
'uranyum zenginleştirmeye devam edeceğiz'
iran atom enerjisi ajansı başkanı ali ekber salihi, "varılan anlaşmaya göre iran nükleer faaliyetlerinin hiçbirini durdurmayacak" dedi.
iran'ın uranyum zenginleştirmeye devam edeceğini belirten salihi "gönüllü olarak, zenginleştirilmiş uranyum düzeyini altı ay geçerli olmak suretiyle nihai anlaşma yapılana kadar yüzde beş düzeyinde tutacağız. ancak zenginleştirilmiş uranyum konusu nihai anlaşmanın sonunda netlik kazanacaktır" dedi.
yıllardır yürüttüğü nükleer programıyla zenginleştirilmiş uranyum kapasitesini artıran iran'ın nükleer silah üretmesinden endişe ediliyordu. tahran yönetimi ise nükleer faaliyetlerini enerji üretmek amacıyla sürdürdüğünü savunuyordu.
obama: en somut ilerleme
tarafların cenevre'de el sıkışmasının hemen ardından abd başkanı barack obama beyaz saray'da basın toplantısı düzenledi. obama, "bugünkü adım başkanlığa geldiğim günden bu yana iran ile yaptığımız kayda değer somut ilerlemedir. bugün diplomasi, iran'ın nükleer programının barışçıl olduğunu ve nükleer silah elde edemeyeceğini teyit edebileceğimiz daha güvenli bir dünyaya doğru yeni bir yol açtı." dedi.
abd başkanı, anlaşmanın sadace bir ilk adım olmasına rağmen önemli bir başarı olduğunu, neredeyse 10 yıldan bu yana ilk defa iran'ın nükleer programını durdurduklarını ve programın kilit unsurlarının etkisiz hale getirileceğini söyledi.
daha kapsamlı bir çözüm için önlerinde altı aylık bir zaman olduğunu ifade eden obama, "bu anlaşma sayesinde iran, müzakereleri nükleer programını geliştirmeye yönelik bir kılıf olarak kullanamayacak" yorumunda bulundu.
abd ve diğer büyük güçlerin yaptırımlar konusunda iran'a ılımlı bir rahatlama getirmekte mutabık kaldığını belirten obama, yine de en güçlü temel yaptırımlarını uygulamaya devam edeceklerinin de altını çizdi. ancak yeni yaptırımların gündeme getirilmemesi konusunda abd kongresi'ne mesaj gönderdi.
ruhani: nükleer hakkımız resmen tanındı
iran cumhurbaşkanı hasan ruhani de tahran'da kameraların karşısındaydı. uluslararası güçlerle vardıkları uzlaşmadan memnun olduğunu, nükleer anlaşmanın gereklerini hemen yerine getireceklerini söyledi.
ruhani, bu anlaşma ile dünyadaki büyük güçlerin iran'ın nükleer faaliyet hakkının resmen tanındığını belirtti, zaten nükleer silaha sahip olmak gibi bir amaçlarının olmadığını vurguladı.
kaynak: ajanslar
Yorumlar