körfez işbirliği konseyi (kik) ülkelerinin dışişleri bakanları, abd dışişleri bakanı john kerry ile katar’da bir araya geldi. toplantının ana gündem maddesi, iran ile p5+1 ülkeleri arasında imzalanan anlaşma ve bu anlaşmanın bölgedeki siyasi dengeler bakımından sonuçlarıydı. ayrıca suriye ve yemen'de devam eden çatışmalar da  zirvede görüşüldü.

rusya dışişleri bakanı sergey lavrov da katar’daki toplantıya katıldı. rus bakan yemen, libya ve körfez bölgesinde güvenlik ve istikrarla ilgili bağımsız görüşmelerin yanı sıra john kerry ve suudi arabistan dışişleri bakanı adil cübeyir ile birlikte üçlü bir zirveye de katıldı.

Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov, ABD Dışişleri Bakanı Kerry ve Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Cübeyir. [Fotoğraf: Reuters]

istikrarsızlığa karşı hamle hazırlığı

toplantının ardından kerry ve katarlı mevkidaşı halid atiyye basın açıklaması yaptı.

abd ve körfez ülkelerinin "bölgedeki istikrarsızlığa 'karşı hamle' yapmaya hazırlandıklarını" söyleyen kerry, iran’ın nükleer programı konusunda varılan anlaşmanın kik ülkeleri tarafından da ‘bölgenin güvenliğine ve istikrarına katkıda bulunacak bir adım’ olarak görüldüğünü söyledi.

füze savunma sistemleri ve silah ticareti konularının da gündeme geldiğini söyleyen abd dışişleri bakanı, ülkesinin körfez’deki müttefikleriyle istihbarat paylaşımı ve özel harekât birimlerinin eğitimleri konusunda işbirliğine devam edeceğini söyledi.

kerry'den basın özgürlüğü vurgusu

basın açıklamasında john kerry, mısır'da haksız suçlamalarla yargılanan ve haklarındaki karar 10. kez ertelenen al jazeera çalışanları peter greste, baher muhammed ve muhammed fehmi hakkında sorulan soruya, toplantıda bu konunun gündeme gelmediğini ancak abd'nin basın özgürlüğüne kuvvetle bağlı olduğu yanıtını verdi.

peter greste'in serbest kalması için şahsen çaba harcadığını hatırlatan kerry, "sadece işlerini yapan insanların hapse atılmasından derin endişe duyduklarını" vurguladı.

'iran'ın davranışının değişmesini umuyoruz'

kik ülkelerinin, "iran'ın bölgedeki şii nüfus üzerinde nüfuzunu kullanarak komşu ülkelerde karışıklığa sebep olduğu" yönündeki eleştirilerinin farkında olduğunu belirten kerry şunları söyledi:

"anlaşmanın tamamen yürürlüğe girmesiyle iran'ın davranışlarının değişmesini umuyoruz. elbette hizbullah'ın irak'taki şii milislere ve yemen'de husilere desteğinden, bölgedeki diğer terör olaylarına müdahil oluşundan haberimiz var.

hepimiz yeni bir sayfa açılmasını umuyoruz ama aynı zamanda da her ihtimale karşı kendimizi hazırlıyoruz. bu nedenle dost ve müttefik ülkelerle birlikte çalışarak bölgede istikrarsızlığın ve yasa dışı yollarla dış baskıların önüne geçmeye çalışacağız." 

iran'ın nükleer programı konusunda varılan anlaşmaya değinen katar dışişleri bakanı halid atiyye de, anlaşmanın mümkün olan en iyi seçenekle sonuçlandığını ve bölgeye istikrar getireceğinden kuşkuları olmadığını söyledi.

lavrov: rejimi vurmak hata olur

rusya dışişleri bakanı sergey lavrov, abd'li ve suud mevkiidaşlarıyla yaptığı üçlü görüşmenin ardından suriye'de devam eden çatışmalar hakkında konuştu. suriye ve irak'ta gerçek tehdidin işid olduğunu söyleyen rus dışişleri bakanı, ülkesinin bu nedenle suriye ve irak hükümetlerini desteklediğini söyledi. 

abd'nin eğit-donat programı kapsamında suriye'de savaşacak muhaliflere hava desteği vermesinin bir hata olacağını söyleyen lavrov, "abd'nin suriye'de hükümet güçlerini vurması terörle mücadele çabalarını karmaşıklaştıracaktır" dedi. 

benzer bir açıklamayı bugün kremlin sözcüsü dimitri peskov da yapmıştı. peskov, muhaliflere hava desteği sağlanırken rejim güçlerinin de hedef alınması halinde esed yönetiminin işid ile mücadelede zayıflayayacağı iddiasında bulunmuştu.

washington yönetimi pazar günü yaptığı bir açıklamada, suriye'de eğit-donat programında desteklediği ılımlı muhaliflere, bu gruba saldıranlar esed rejimine bağlı savaşçılar olsa dahi, hava desteği vereceğini açıklamıştı. 

kerry'nin mısır ziyareti

kahire’de iran’ın bölgenin istikrarına tehlike arz eden faaliyetlerde bulunduğuna işaret eden kerry, tahran’ın nükleer programının barışçıl kalmasını garantiye almanın çok önemli olduğunu belirtmişti.

kaynak: al jazeera, reuters, afp