kırgızistan, kazakistan, rusya ve belarus'un üye olduğu avrasya gümrük birliği'ne üyelik için müzakereler yürütüyor. ancak kamuoyunda gümrük birliği üyeliğiyle ilgili soru işaretleri var.

dünya bankası 2013 verilerine göre kırgızistan nüfusunun üçte biri yoksulluk sınırın altında yaşıyor ve gelirleri günde üç dolardan az. gümrük birliği üyeliğinin bu yoksulluğu daha da artırmasından endişe ediliyor.

kırgızistan, sovyetler birliği'nin dağılmasından bu yana çin mallarını düşük gümrük tarifesiyle ithal edip sonra diğer orta asya ülkelerine ihraç ediyor. çin malları kırgızistan'ın ihracatının dörtte birini oluşturuyor. ancak, kırgızistan avrasya gümrük birliği'ne üye olduğunda, çin ile gümrük tarifesini yükseltmek zorunda kalacak.

üyelik halinde kırgızistan'ın çin ile ihracatı azaltıp yerli üretime ağırlık vermesi gerekecek.   

bu durumdan doğrudan etkilenecek olan ise çin malları satan açık pazarlar. orta asya'nın en büyüğü dordoy olmak üzere karasu, madina ve diğer açık pazarlar binlerce kırgız için geçim kapısı.

"hükümet istihdam sağlamıyor"

dört yıldır dordoy pazarında çalışan bakıt taştanbayev, gümrük birliği'ne karşı. hükümetin halka istihdam sağlamadığını, ülkede çalışabileceği fabrika olmadığını ve çin'den getirilen ucuz malları pazarda satarak ailesini geçindirdiğini söylüyor.

muhalefetteki reforma partisi 22 ocak'ta başkent bişkek’te ‘özgür kırgızistan, gümrük birliği'ne karşıyız’ sloganıyla bir eylem düzenledi. eylemde çin mallarının etiketlerine gümrük birliği öncesi ve sonrası fiyatlar yazıldı.

"fiyatlar artacak"

reforma partisi başkanı mirbek asangariyev'e göre avrasya gümrük birliği'ne girilmesi durumunda fiyatlar yüzde 30 artacak, kırgızistan’ın bağımsızlığı ve egemenliği için tehdit oluşacak. 

eyleme katılan milletvekili ömürbek abdırahmanov ise fiyatlardaki artışın yüzde 50 ye çıkacağını savunuyor.  abdırahmanov'a göre kırgızistan, birlik yerine dünya ticaret örgütü üyeliği çerçevesinde rusya ve çin olmak üzere bütün ülkelerle ekonomik işbirliği içinde olmalı.

"yerel üretim canlanır"

ülkede avrasya gümrük birliği'ni destekleyenler de var. yerel ürünler satan sanam mahmudova kırgızistan’da üretilen tekstil ürünlerine rusya ve kazakistan’da ilginin büyük olduğunu söylüyor.  “kırgızistan’ın gümrük birliğine girmesinden korkmuyorum. birliğe girmekle yerel tekstil ürünlerinin üretimi ve satışı artacaktır” diyor.

al jazeera’ye konuşan kırgızistan başbakan yardımcısı comart otorbayev, avrasya gümrük birliği'nin liberal ekonomiyi olumlu etkileyeceği görüşünde.
üyeliğin mecliste ve kamuoyunda tartışılmasından yana olduklarını söyleyen otorbayev, "tabii ki eksileri de olacak, ama biz artılarının daha fazla olacağını düşünüyoruz” diyor.

başbakan yardımcısı, pazarlardan geçinenlerin mağdur olmaması için de önlemler alacaklarını, pazarlara 'serbest ekonomik bölge' gibi özel statü verilebileceğini belirtti.

"türkiye de ilgi duyuyor"

ekonomist ayılçı sarıbayev de avrasya gümrük birliği üyeliğinin ülke siyasetini de olumlu etkileyeceği görüşünde. sarıbayev, gümrük birliği'nin rusya ve kazakistan’ın doğal kaynaklarına erişimi kolaylaştıracağını bu nedenle birliğe türkiye, tacikistan, iran gibi devletlerin de ilgi gösterdiğine dikkat çekiyor.

kırgızistan’ın gümrük birliği üyeliği için yol haritası oluşturmasını hedefleyen görüşmeler sona erdi. imzalar mart'taki toplantıda atılabilir. 

aliya raimbekova, bişkek