kırım özerk cumhuriyeti parlamentosu'nda yapılan oylamada vekiller rusya'ya bağlanma yönünde karar alırken, abd ile rusya krizin nasıl çözüleceğinde yine anlaşamadı.

abd dışişleri bakanı john kerry ile rusyalı mevkidaşı sergey lavrov 2 gün içinde 3. kez ukrayna'yı görüştü. lavrov, roma'daki son görüşmenin ardından 'anlaşma yok' mesajı verdi. rus bakan, "ukrayna krizine yönelik her türlü çözüm, kırım dahil bütün bölgelerin desteğini almış olmalı" şartını yineledi. lavrov, görüşmeden sonra abd'nin ukrayna krizine dahil olanlara vize yasağı koymasını da eleştirip "rusya'ya yaptırımlar baskıyı artırır, yapıcı değil" dedi.

Lavrov ve Kerry'nin 3. Ukrayna görüşmesinden de sonuç çıkmadı. [Reuters]

ayrılık kararı gerilimi arttırdı

kırım parlamentosunun rusya'ya katılma kararına abd de tepki geldi. kararı gazetecilere değerlendiren abd'li bir yetkili, kırım'da ukrayna hükümetinin dahil olmadığı her türlü referandumun uluslararası hukuka aykırı olacağını vurgularken, "bir ülkenin karar mekanizmasından o ülkenin meşru hükümetini dışlayamazsınız" çıkışı yaptı.  

krizi tırmandıran referandum kararı kırım özerk cumhuriyeti parlamentosundaki oylamada kabul edildi. parlamentonun bu kararı 2 milyon nüfuslu yarımadada 16 mart'ta halkın oyuna sunulacak. başbakan yardımcısı rüstem tamirgaliev kırım'ın bağımsızlığının gündemlerinde olmadığını söyledi, gerekli olduğu takdirde kırım’ın para birimini rus rublesine çevirmeye hazır olduklarını belirtti. 

'rus askeri' itirafı

tamirgaliyev, rerandumun yasadışı olacağına dair iddiaları reddetti.  başbakan yardımcısı, oylamada halkın yüzde 70'inin rusya'ya bağlanmaya 'evet' diyeceğini savundu. kırım'da nüfusun yüzde 60'ının rus kökenli olduğu tahmin ediliyor. 

tamirgaliyve, ilk kez bölgedeki milislerin rus askeri olduğunu da itiraf etti. rus askerlerinin güvenliği sağlamak için bölgede olduğunu belirten başkaban yardımcısı, "onlar kendi vatanlarındalar. rusya askerleri dışında kırım'daki bütün silahlı birlikler yasadışıdır" dedi.tamirgaliyev, al jazeera'den gökhan yivciger'in sorusu üzerine referandum kararı sonrasında abd ya da ab ile her hangi bir temasları olmadığını da ekledi. 

tatarlar: referandumu boykot edeceğiz

Tatar meclis Başkanı Çuburov referandum kararının uluslararası yasalara aykırı olduğunu söyledi. [Gökhan Yivciger - Al Jazeera Türk]

sovyetler döneminde sürekli baskı gören kırım tatarları ise yeniden rus güdümüne girmeyi kabul etmiyor. kırım’da nüfusları yaklaşık 250 bin’i bulan tatarlar referandumu boykot edeceklerini açıkladı.tatar kurultayı başkanı rıfat çuburov, referandum kararından rahatsızlıklarını dile getirirken, “çok ciddi rahatsızlıklarımız var. dünya bizi duysun hem akılsız, hem kanunsuz bir karar kabul edildi. bu bir provokasyon. kararı kabul edip sonra halka ‘fikrinizi bildirirsiniz’ diyorlar” tepkisini gösterdi.
kararların yasalara aykırı olduğunu savunan çuburov, “bir ülkenin toprağında başka bir ordunun askeri bulunuyor ve karar alınıyor. absürt bir durumu yaşıyoruz tatarlar referandumu boykot ediyor” dedi.

'putin'in haberi var'

moskova yönetimi de kırım parlamentosu'nun bu kararından haberdar olduğunu açıkladı. kremlin, kırım'ın rusya'ya bağlanma talebinin devlet başkanı vladimir putin'e iletildiğini duyurdu. ardından, putin, kararı görüşmek üzere rusya güvenlik konseyi'nin topladı.

kruşçev'in ukrayna'ya hediyesi

kırım, ukrayna’ya bağlı özerk bir cumhuriyet. 1992 anayasası bölgeye geniş özerklik hakları tanıyor. kırım’ın rusya için stratejik bir önemi var. rusya’nın karadeniz filosu 200 yıldır kırım’ın svastopol limanı’nda konuşlanmış durumda. eski sovyet lideri nikita kruşçev, kırım torpaklarını ukrayna cumhuriyeti’ne ‘bir hediye’ olarak vermişti. ancak ukrayna zaten o dönemde sovyetler birliği’nin bir parçası olduğundan bu ‘hediye’nin sadece sembolik bir değeri sözkonusuydu.

kırım’da ukrayna’dan kopuşa giden süreç, geçen yılın sonunda kiev’de başlayan gösterilere uzanıyor. ukayna’da aylaraca süren gösterilerin ardından rus yanlısı cumhurbaşkanı yanukoviç azledilince kırım’da da rus yanlıları yönetimi ele geçirdi. bölge üniformalarında bayrak ya da amblem olmayan binlerce milis tarafından işgal edildi. bu durum nato ile rusya arasında soğuk savaş’tan bu yana en ciddi krize yol açtı.

'agit gözlemcileri kırım'a sokulmadı'

rusya'nın da üyesi olduğu avrupa işbirliği ve güvenlik teşkilatı'ndan gözlemcilerse kırım'a sokulmadı. polonya savunma bakanı tomasz siemoniak, gözlemcilerin kırım'a girişte gözaltına alındığını açıkladı. gözlemcilerin askeri kıyafet giyen bir grup tarafından alıkonduğunu belirten polonyalı bakan, "daha fazla ileri gidemiyorlar. odesa'ya gittiler, oradan arabayla kırım yarımadası'na geçtiler. gözlemcilerin geldikleri yolda geri dönmelerine izin verilebilir. kırım'a gitmeleri engellendi" dedi. 

Kırım Parlamentosu Rusya'ya bağlanma kararı alırken, AB liderleri de Ukrayna Başbakanı Yatsenyuk'u ağırladı. [Twitter / AshtonSpox_Maja ]

abd ve ab'den yaptırım

avrupa birliği, abd ve nato'nun dahil olduğu krizde taraflar henüz tansiyonu düşürmeyi başaramadı.

abd başkanı barack obama ukrayna'yla ilgili ilk yaptırım kararını açıkladı. ukrayna'daki 'demokratik süreci tehdit edenler'e vize kısıtlaması getiren yapıtırımlarda doğrudan ismi telaffuz edilen rus yetkililer yok. ancak kırım'a askeri müdahaleyle bağlantısı olanlar da yapıtırım listesine alındı. beyaz saray krizin büyümesi halinde başka adımlar atılacağının da sinyalini verdi. 

abd dışişleri yetkilileri putin'in abd'nin yaptırımlar listesinde yer almayacağını belirtti.

avrupa birliği de azledilen rus yanlısı cumhurbaşkanı yanukoviç ile birlikte 17 ukraynalının malvarlığını dondurdu. brüksel buna gerekçe olarak 'devletin mali kaynaklarının usulsüz kullanıldığı şüphesi'ni gösterdi. eski cumhurbaşkanı yanukoviç’in oğlu aleksandr yanukoviç, dönemin başbakanı mikola azarov,  içişleri bakanı vitali zaharçenko, adalet bakanı olena lukash malvarlığı dondurulanlar arasında bulunuyor.

ab, çarşamba günü aldığı kararda dondurduğu malvarlıklarını ukrayna hazinesine geri aktaracak tedbirler alacağını açıkladı.

isviçre, lihtenştayn ve avusturya da viktor yanukoviç ve oğlu ile birlikte eski ukrayna yöneticileri için benzer adımlar atmıştı.

ab dışişleri bakanları yanukoviç’i deviren göstericilere şiddet gösterilmesinden sorumlu olanlara karşı yaptırım uygulanmasına 20 şubat’ta karar vermişti. bu haftaki ab dışişleri bakanları toplantılarında devletin mali kaynaklarının usulsüz kullanılmasından sorumlu olanların malvarlığının dondurulmasına karar verildi.

 abd dışişleri bakanlığı yetkilisine göre abd, ukrayna'daki saldırılarda (içişleri ihlalinde) yer almış rusların isimlerini  insan hakları ihlal edenlerin 'magnitsky listesi'ne ekleyerek seyahat yasağı ve mal varlıklarının dondurulması konusunda ciddi düşündüklerini belirtti.

kaynak: al jazeera, afp ve reuters, interfax