bilim insanları, dünya tarihinde yaşanan en büyük kitlesel ölümün sorumlusunu bulduklarına inanıyor. abd’nin massachusetts teknoloji enstitüsü (mit) tarafından fosiller üzerinde yapılan inceleme, arke bakterisi grubunda yer alan methanosarcina mikrobunun suçlu olduğuna işaret etti. araştırmacılar, metan üreten bakterinin okyanusları kaplaması sonucu atmosfere çok büyük miktarda metan yayıldığını düşünüyor. bu durum, okyanusların kimyasını ve iklimi değiştirerek çok sayıda canlının neslinin tükenmesine neden oldu.

araştırmacılar, methanosarcina bakterisinin yayılmasında yanardağların da büyük bir etken oluşturduğunu düşünüyor. yüz milyonlarca yıl önce dünyanın dört bir yanında faal olan yanardağlar, bakterilerin besini olan nikel elementi püskürterek büyümelerine katkıda bulundu.

mit jeofizik profesörü daniel rothman’ın başını çektiği ve çinli araştırmacıların da destek verdiği araştırma, üç bağımsız delil grubuna dayandırıldı:

jeokimyasal ilk delil, permiyen dönemi sonunda okyanuslarda karbondioksit miktarının hızla arttığına işaret ediyor. genetik bilgilere dayanan ikinci delil, methanosarcina bakterisinin o dönemde okyanuslarda biriken büyük miktarda karbondioksitin etkisiyle metan üretmeye başladığını gösteriyor. okyanuslardaki antik çökeltilere dayanan üçüncü delil ise permiyen dönemi sonunda nikel oranında büyük bir artış yaşandığını ortaya koydu.

volkanik patlamalara mikrop desteği

karbon çökeltiler üzerindeki analizler, kitlesel yok oluş döneminde karbon içerikli gazların miktarını artıran bir etken olduğuna işaret etti. bu etkenin, dünyanın jeolojik tarihindeki en büyük patlamalara neden olan sibirya dağları adı verilen volkanik kayalardan kaynaklandığı düşünülüyordu. mit ekibinin hesaplamaları ise volkanik kayalardaki patlamaların çökeltilerde tespit edilen karbonu tek başına sağlayamayacağını gösterdi. dahası, karbon miktarının zaman içindeki değişimi volkanik modelle uyuşmadı.

araştırma ekibindeki gregory fournier, “yanardağından kaynaklanan karbon çıkışı, karbon oranında hızlı bir azalmayı takip eder. ancak burada karşılaştığımız durum tam tersini gösteriyor. bu noktada, karbon üretimini hızlı bir şekilde artırabilecek en büyük etken, bakteri artışı” ifadesini kullandı.

methanosarcina’nın genetik tarihi, organizmanın bir başka bakteriden gen transferiyle büyük miktarda metan üretme özelliği kazandığını gösterdi. permiyen dönemi sonunda yaşandığı anlaşılan genetik transfer sonucu, bakteri, okyanus çökeltilerinden çok büyük miktarda organik karbon tüketmeye başladı. bu süreçte, bakterinin ihtiyacı olduğu besini de volkanik patlamalarda ortaya çıkan nikel sağladı.

bilim insanları, permiyen dönemi sonunda yaşanan iklim değişikliği modelinin, atmosferin ısındığı ve okyanuslardaki asit oranının arttığı günümüzdeki değişimlerle benzer olduğuna dikkat çekiyor.  

kaynak: proceedings of the national academy of sciences