suriye’de kayıp ve tutuklu aileleri ile dayanışma komitesi başkanı gazi ad, suriye’de kaybolan lübnanlıların sayısının yaklaşık 600 kişi olduğunu söylüyor. ad, “bu sayı kayıp ailelerinin dillendirdiği sayıdır, çok daha fazla kayıp var” diyor. 

ağustos 1983’ten beri suriye’de kayıp olan lübnanlı bir askerin kız kardeşi canit yusuf’un suriye’de rejim düşse de kalsa da artık pek bir beklentisi yok. kardeşinin kayıp olmasına alıştığını belirten canit yusuf, “benim için önemli olan kardeşim milad’ın dönmesidir” diyor. büyük bir üzüntü, hasret ve acıya dönüşen beklenti bazen büyük bir siyasi suçlama halini alıyor. canit yusuf  hem siyasileri hem de hükümeti bir bütün olarak suçluyor.

canit yusuf, ailesi için büyük bir trajediye dönüşen olayı al jazeera’ya anlattı. yusuf'un, “milad’ı görmekten başka annem ile babamın hiçbir ümitleri yoktu. milad’ın 31 yılı aşan kaybı annem ile babamın hasretle bu dünyadan göçmesine neden oldu” derken sesi titriyor. 

lübnan’daki iç savaş döneminde daha 18 yaşında olan milad’ın askere alındığını söyleyen yusuf, milad’ın askere alındıktan 6 ay sonra suriye istihbaratı tarafından gözaltına alındığını ve bir daha da kendisinden bir haber alamadıklarını ifade ediyor.

milad’ın hikâyesi, 1975'te başlayıp tam 15 yıl devam eden iç savaşın başından beri çocuklarını kaybeden yüzlerce ailenin hikâyesinden sadece biri.

kayıpların suriye’deki birçok farklı hapishanede tutulduklarını belirten kayıp ve tutuklu aileleri ile dayanışma komitesi başkanı, ellerinde bunu ispatlayan birçok belge olduğunu söylüyor.

‘bilinen kayıplar’

1975-1990 yılları arasında yaşanan iç savaşın başından bu yana Suriye'de 600 Lübnanlı kayıp var. [Al Jazeera]

suriye, lübnan'dan çekileli yıllar oluyor. her iki ülke arasında hatırı sayılır derecede karşılıklı diplomatik ilişkiler var. hatta suriye'deki kayıplarla ilgili ortak bir komisyon da kuruldu. ancak kayıpların bulunması, cesetlerin dahi olsa ailerine teslim edilmesi konusunda hiçbir gelişme sağlanamadı. 

2005’te suriye’nin lübnan’dan çekilmesinin ardından her iki ülkenin de gözetiminde hâkim, asker ve polislerin de içinde bulunduğu bir komisyon kuruldu. ancak kayıp ailelerine göre kurulan bu komisyon, suriye rejimine ait zindanlarda olduğu kanıtlanan kayıpların dosyalarını herhangi bir sonuca ulaştırmadı. 

kayıp aileleri, iç savaşta tutuklanıp yıllarca suriye’deki cezaevlerinde kalan, savaşın bitmesinden sonra serbest bırakılan birçok lübnanlı mahkumla görüşüklerini söylüyor. serbest kalanların anlattıkları, çocukları içeride kalan ailelerin endişelerini daha da derinleştirdi.  

‘kanıtlara rağmen’

al jazeera’ya konuşan gazi ad, “suriye devleti, ortak komisyondan lübnan tarafının sunmuş olduğu delillere rağmen bu kayıpların zindanlarında olduğunu reddediyor” diyor. 

ad’a göre kayıplarla ilgili dosyada bir ilerleme sağlanamaması, lübnan'da elde edilen delillerin suriye tarafında yok edilmesinden kaynaklanıyor. ad, durumu anlatmak için “lübnan içinde başlar, suriye tarafında sona erer” ifadelerini kullanıyor. iç savaşta suriye rejiminin yanında savaşan birçok lübanlı grup da bazı kayıplarla dosyaların üstünün kapatılması için uğraşıyor. ad'a göre, "bu gruplar kaçırma ve kaybettirme operasyonlarına karıştığından dolayı gerçeklerin ortaya çıkmasını istemiyor".

ad, lübnanlı yetkilileri ise kayıpların ailelerine bir cevap bile veremeyecek kadar aciz olmakla suçluyor. "lübnan makamları bu dosyada suriye makamlarına karşı çekingen ve ürkek davranıyor.”

kayıp ve tutukluları “zoraki kayıplar” olarak nitelendiren ad, ailelerin çocuklarının izini bulmak için artık hangi makama başvurmaları gerektiğini bilemediklerini söylüyor. 

ad, son dönemlerde suriye cezaevlerindeki koşulları anlatan resim ve görüntülerin ortaya çıkması ve cezaevlerinden çıkmayı başaranların anlattıkları sonrası ailelerin bir panik ve çaresizlik içinde olduklarını kaydediyor. çocuklarının hayatta mı, yoksa ölü mü olduklarını dahi bilmeyen aileler "ümit ile korku" arasında gidip geliyor. ad’a göre en kısa zamanda “zorla tutulanlarla ilgili bir ulusal heyetin” kurulması lazım.

kayıp dosyasından sorumlu lübnan emniyet müdürü tuğgeneral abbas ibrahim’in kendileriyle görüşmesi temennisinde bulunan ad, yüzlerce ailenin yaşadığı bu trajedinin sona ermesini ümit ediyor.

kaynak: al jazeera