abd başkanı barack obama beyaz saray'dan yaptığı açıklamada, bulguların uçağın  yerden firlatılan bir füze ile düşürüldüğünü gösterdiğini söyledi.  obama, " rusya tarafindan desteklenen, rusya yanlısı ayrılıkçılar uçağı yerden attıkları füze ile düşürdü. rusya'nın silah desteği olmadan ayrılıkçıların bunu yapabilmesi mümkün değil' dedi.  

barack obama yaptığı açıklamada rusya devlet başkanı putin’in ukrayna’daki şiddeti önlemede çok önemli güce sahip olduğunu belirtti. "rusya gerekli adımları atsaydı barış sağlanabilirdi ancak rusya bunu yapmadı. abd rusya'nın bu adımları atmasını istiyor. ancak rusya ayrılıkçıların ateşkese uyması için gerekli baskıyı uygulamadı"  dedi.

bunun küresel bir trajedi olduğunu söyleyen obama, uluslararası bir araştırmanın yapılması gerektiğini söyledi ve taraflara "ateşkes" çağrısında bulundu.

gözlemciler enkazı inceleyemedi

incelemelerde bulunmak üzere yaklaşık 30 gözlemci doğu ukrayna'daki uçak enkazının bulunduğu alana vardı. ancak gözlemciler istedikleri gibi çalışamadıklarını ve cumartesi günü tekrar bölgeye gideceklerini söyledi.

gözlemcilerden michael bociurkiw, “özgürce erişim sağlanmasını bekledik. maalesef enkaz bölgesindeki silahlı kişiler çok kaba ve profesyonellikten uzak davrandı. hatta bazıları biraz sarhoş görünüyordu” dedi.

abd de yalnızca 75 dakika boyunca çalışabilen agit gözlemcilerine gösterilen davranıştan dolayı “çok endişeli” olduklarını açıkladı.

agit,  ukraynalı ve rus yetkililerin  katıldığı video konferansta rus yanlısı ayrılıkçılarla görüşmüş ve ayrılıkçıların soruşturma kapsamında ukraynalı yetkililerle işbirliği yapmayı kabul ettiğini açıklamıştı. rus yanlısı ayrılıkçılar, gözlemcilerin alana güvenli giriş yaparak, cesetlerin enkazdan  çıkarmalarına söz vermişlerdi.

rusya haber ajansı ria'ya göre ise , rus yanlısı ayrılıkçılar, 298 kişinin öldüğü kaza bölgesinde 2 ile 4 gün arası ateşkes uygulayacaklarına söz verdi.

ukrayna ordusu ve rusya yanlısı ayrılıkçıların çatıştığı donetsk kentine yakın grabovo kasabası üzerinden geçen malezya havayolları'na ait mh17 sefer sayılı uçak 10 bin metre irtifadayken vurularak düştü. 

dünya liderleri olayla ilgili acilen uluslararası bir araştırma ekibinin kurulması çağrısında bulundu. ingiltere, birleşmiş milletler güvenlik konseyi'ni (bmgk) cuma günü tsi 17.00'de acil toplantıya çağırdı. ukrayna havacılık yetkilileri güvenlik operasyonlarının devam ettiği ülkenin doğusunda hava sahasını uçuşa kapattı.

düşen uçaktaki 283 yolcu ve 15 mürettebat hayatını kaybetti. malezya ulaştırma bakanı yolculardan 189’unun hollanda, mürettebat dahil 44’ünün malezya, 27’sinin avustralya ve 12’sinin de endonezya vatandaşı olduğunu açıkladı. dört kişinin ise kimliği henüz tespit edilemedi.

rusya yanlısı ayrılıkçılara yönelik suçlamalar

uçağın kim tarafından düşürüldüğü halen belirlenemedi. bölgeyi kontrol eden rusya yanlısı ayrılıkçılar ve rusya devlet başkanı vladimir putin, olaydan ukrayna hükümetini sorumlu tuttu. başta ukrayna hükümeti, abd ve avustralya olmak üzere olayla ilgili açıklama yapan diğer ülkeler de donetsk'teki rusya yanlısı ayrılıkçıları sorumlu tuttu.

abd başkan yardımcısı joe biden olayın bir kaza olmadığını belirtti. biden "tüm detayları bilmiyoruz. ne söylediğimden emin olmak istiyorum. görünüşe bakılırsa, vurulmuş. vuruldu, kaza değil. havada infilak etti'' dedi. abd hükümet sözcüsü jan psaki de yakın zamanda rusya'yı donetsk'teki ayrılıkçılara roketatarlar, ağır silahlar ve zırhlı araçlar vermekle suçlamıştı.

avustralya başbakanı tony abbott diğer batılı liderlerden bir adım daha ileri giderek, olaydan "rusya destekli ayrılıkçıların sorumlu olduğunu" söyledi, rusya'nın olaya verdiği tepkiden tatmin olmadıklarını ifade etti.

olayda 9 vatandaşını kaybeden almanya başbakanı angela merkel, enkazın araştırılabilmesi için acilen bölgede ateşkes yapılması gerektiğini söyledi. uçağın yerden vurulduğuna dair güçlü kanıtlar olduğunu söyleyen merkel, bölgedeki ayrılıkçıların elinde ağır silahlar olduğunu bildiklerini ve bu silahların rusya'dan geldiğine dair kuvvetli kanıtlar olduğunu söyledi.

rusya'dan ukrayna suçlaması

cuma günü konuşan rusya devlet başkanı vladimir putin, tarafların acilen görüşmeye başlamasını istedi. putin, "çatışmanın tarafları acilen savaşmayı bırakıp barış görüşmelerine başlamalıdır dedi.

rusya lideri, yaşanan olaydan ukrayna yönetimini sorumlu tuttu. "ukrayna'da barış sağlansaydı, ülkenin doğusunda askeri eylemlere devam edilmeseydi bu trajedi yaşanmayacaktı" diyen putin, olayın araştırılması için rusya hükümetine de talimat verdiğini söyledi. cuma günü kremlin'den yapılan bir açıklamada da, 'yaşanan trajedinin ukrayna'da barışçıl bir çözüme acilen ihtiyaç olduğunu bir kez daha gösterdiği' vurgulandı. 

aynı gün rusya savunma bakanlığından yapılan bir açıklamada, olay günü ukrayna'ya ait buk model uçaksavar zırhlı aracından radar aktivitesi tespit ettikleri bildirildi. ukrayna güvenlik konseyi sözcüsü, "olay günü ordumuza ait hiçbir füze kullanılmadı" dedi. ukrayna savunma bakanlığı sözcüsü de açıklamayı doğruladı ve zaten uçağın ukrayna'ya ait uçaksavarların menzilinden uçmadığını söyledi.

enkaz ayrılıkçıların bölgesinde

abd başkanı barack obama, olayda en çok vatandaşını yitiren hollanda'nın başbakanı mark rutte ile telefonda görüştü, enkazın ukrayna'dan çıkarılmaması ve tarafsız uluslararası araştırma ekiplerinin incelemesinin beklenmesi gerektiğini iletti. rusya lideri putin de rutte'yi arayarak tarafsız bir ekibin enkaz sahasını incelemesi gerektiğini söyledi.

bölgenin kontrolünü elinde tutan rusya yanlısı ayrılıkçılar, uçağın düşmesinin ardından enkaz yakınlarında bir karakutu bulduklarını açıklamıştı. arama-kurtarma ekipleri cuma sabahı bir karakutuya daha ulaştı.

avrupa güvenlik ve işbirliği teşkilatı (agit) yetkilileri; ukrayna, rusya ve ayrılıkçıların temsilcileriyle görüştü. ayrılıkçılar, ukraynalı yetkililerin enkaz bölgesinde arama - kurtarma çalışmaları yapmaları konusunda işbirliğine hazır olduklarını söyledi. çalışmaların daha rahat yapılabilmesi için ukrayna yönetimi ve ayrılıkçılar arasında üç, dört gün sürecek bir ateşkes fikri görüşülüyor.

yolcuların yakınlarıysa bir yandan kayıpları için üzülüyor, bir yandan cenazelerini nasıl alacaklarının belirsizliğini yaşıyor. ukrayna ordusu ile rusya yanlısı ayrılıkçıların çatışma bölgesinde düşen uçağın enkazı ve cesetler 4 kilometrekarelik bir alana yayılmış durumda. ayrılıkçılar tarafından güvenlik çemberine alınan olay yerine yalnızca akredite olan basın mensupları alınıyor.

aids araştırmacıları da öldü

uçakta aids alanında tanınmış bilim insanları da vardı. avustralya dışişleri bakanı julie bishop, düşen uçakta melbourne'de pazar günü başlayacak 20. aids konferansı katılımcılarının da bulunduğunu söyledi. bishop uçağın kuala lumpur'dan sonra avustralya'nın perth kentine devam etmesinin planlandığını belirtti.

kaynak: reuters, afp, aa