riyad yönetimi, abd’nin de aralarında olduğu p5+1 ülkelerinin iran ile 2013 kasım ayında imzaladığı ara anlaşmadan ve anlaşma çerçevesinde nihai bir imza atmaya yönelik sürdürülen nükleer müzakerelerden rahatsız.

abd’nin orta doğu’daki yakın müttefiki, 2013 ağustos ayında iran cumhurbaşkanı hasan ruhani’nin göreve gelmesiyle, 30 yıldır ilk kez ortaya çıkan, abd-iran ilişkilerindeki yumuşamayı sıcak karşılamıyor.

ağırlıklı olarak sünnilerin yaşadığı suudi arabistan’daki üst düzey yetkililer bu rahatsızlığı sonbaharda dile getirmiş, riyad yönetiminin washington ile ayrılığa düşerek şii iran’a karşı "tek başına durabileceği" uyarısında bulunmuştu.

abd başkanı barack obama, 2009 yazından beri suudi arabistan’a yapacağı bu ilk ziyaret ile riyad’ı hem iran konusunda rahatlatmayı, hem de suriye’deki iç savaş ve israil-filistin arasında süren barış müzakereleri konusunda ortak bir tavır oluşturmayı hedefliyor.

obama’nın eski orta doğu danışmanı dennis ross’a göre obama eğer ilişkilerin kopmasından ve sonunda yıkıcı hale gelmesinden endişelenmeseydi bu ziyareti gerçekleştirmezdi.

suudi arabistan dünyanın en büyük petrol üreticilerinden biri. abd artık eskisi gibi riyad’ın en büyük müşterisi olmasa da el kaide ile savaşta işbirliği ve diğer bölge ülkelerindeki etkisi nedeniyle hâlâ washington’ın bölgedeki en değerli ortaklarından.

iki ülke arasındaki ayrılık bölgede 2011 yılında başlayan ayaklanmalardan sonra ortaya çıktı. suudiler mısır’da iktidara gelen bölgedeki en büyük düşmanları müslüman kardeşler ve iran’a karşı kendileriyle aynı çizgide gitmeyen obama yönetimini suçluyor.

riyad net cevaplar bekliyor

suudiler, suriye’deki iç savaşta da obama yönetimini ağır eleştiriyor. 2013 ağustos ayında şam’ın guta semtine düzenlenen kimyasal saldırıdan sonra abd’nin esed güçlerine askeri müdahalede bulunmaması, ülkedeki muhaliflere destek veren riyad yönetimini kızdırmıştı.

obama yönetimi bu ziyareti uzun süredir gerilen ilişkileri yeniden rayına sokmak için iyi bir fırsat olarak görüyor. abd ulusal güvenlik danışmanı susan rice, geçen hafta yaptığı açıklamada bu ziyaretle bölgedeki “en önemli ilişkilerini” güçlendireceklerini söyledi.

2009-2012 yıllarında abd dışişleri bakanı’nın yakın doğu ilişkileri konusundaki yardımcılığını yapan tamara cofman wittes’e göre suudilerin bu ziyarette obama’dan suriye’ye askeri müdahale konusunda net talepleri olacak. wittes, obama’nın suriye’deki muhaliflere vereceği destek konusunda net cevaplar vermediği sürece bu ziyaretten bir fayda sağlayamayacağını düşünüyor.

beyaz saray, daha önce obama’nın ziyareti sırasında körfez ülkelerinin liderlerinin katılacağı bir zirve düzenlemeyi planlamış, daha sonra katar’ın müslüman kardeşler’e verdiği destek yüzünden körfez işbirliği konseyi’nde yaşanan bölünme nedeniyle zirveyi toplamaktan vazgeçtiğini açıklamıştı.

"sıradaki veliaht prens" tayini

abd başkanı’nın ziyareti, ülke tarihinde ilk kez gerçekleşen ‘sıradaki veliaht prens’ tayininden bir gün sonraya denk geliyor.

ülkenin ilk veliaht prensi ve savunma bakanı selman bin abdülaziz’in üvey kardeşi prens mukrin, 27 mart perşembe günü ülkenin ilk “sıradaki veliaht prensi” olarak tayin edildi.

bu kararla suudi arabistan, krallık tarihinde ilk defa, veliaht prens görev başındayken ondan sonra yerini alacak kişiyi tayin etmiş oldu.

prens mukrin, veliaht prenslik makamının boşalması durumunda bu göreve gelecek kişi olacak.

kaynak: al jazeera ve reuters