taner yıldız, türkiye inşaat malzemesi sanayicileri derneği (imsad) yönetim kurulu üyelerini kabulünde basın mensuplarının kuzey irak petrolünün türkiye üzerinden dünya piyasalarına taşınması konusundaki gelişmelere ilişkin sorularını yanıtladı.

enerji ve tabii kaynaklar bakanı taner yıldız, türkiye'nin kuzey irak'tan petrol gelirse aktaracağını, bunun öncesindeki sürecin irak'ın iç problemi olduğunu söyledi.

yıldız, irak'ın kuzeyinde veya güneyinde dünya piyasalarına petrol sunulacaksa bunun en güvenli yolunun türkiye olduğunu söyledi.

‘süreç kimlere yarar, iyi tespit edin’

sürecin seyrine ilişkin de değerlendirmelerde bulunan yıldız, yapılan işin kimlere yarayıp kimlere yaramayacağını çok iyi tespit edilmesi gerektiğini söyledi.

irak'ın enerji ve petrolden sorumlu başbakan yardımcısı hüseyin şehristani'nin geçen hafta, "400 bin varile kadar kuzey irak'ın ihraç ettiği petrolün genel bütçeden düşülmek kaydıyla türkiye üzerinden yapılmasına sıcak baktıkları" yönünde açıklama yaptığını dile getiren yıldız, "ama bu geçen haftaydı diyebilirsiniz. biz, bir sözü son derece ciddiye alıyoruz. önümüzdeki hafta nasıl bir açıklama yapılacağını tahmin edemediğimiz bir ortamda bunların daha dikkatli kullanılması lazım geldiği kanaatindeyiz" diye konuştu.

'suriye'den boru hattı işlemez'

kuzey irak petrollerinin suriye ve israil üzerinden taşınmasına yönündeki haberlerin anımsatılması üzerine yıldız, "bu saddam döneminden kalma bir sunum. tozlu raflardan zaman zaman iniyor. 16-18 yıllık proje. bugünkü suriye'den mi petrol boru hattı geçireceksiniz. bir gün işlemez o boru hattı. biz başka projelere saygılıyız. kendi yaptığımız projelerle ilgileniyoruz. israil'den de suriye'den de geçirebilirler ama biz istikrarlı bir ülke vadediyoruz" diye konuştu.

‘kazanan irak olacak’

erbil'e ve bağdat'a aralık ayında yaptıkları ziyaretin olumlu sonuçlarını hep beraber gördüklerini belirten yıldız, bu girişimin ardından irak'ta tarafların bir araya geldiklerini ve müzakere sürecinin başladığını söyledi.

türkiye'nin başlangıçta ilgili taraflara ne söylediyse aynı noktada olduklarını ve yeni bir şey söylemediklerini vurgulayan yıldız, yapmak istedikleri şeylerin bağdat ve erbil'in gelirlerini artırmaya yönelik olduğunu, irak'ın tamamına yönelik bir gelir artışından bahsettiklerini dile getirdi.

türkiye'nin petrol ticaretinden yüzde 1'ler civarında taşıma ücreti aldığına işaret eden yıldız, türkiye'nin aldığı bu ücretin 100-102 katını irak'ın aldığını, burada kazanacak olanın, petrolü dünyaya sunulacak olanın irak olduğunu belirtti.

yıldız, kuzey irak'tan ceyhan'a gelen petrolün her türlü ölçümlerinin mevcut olduğunu, şeffaflık üzerine kurulan bu yapıyı sürdürmek istediklerini söyledi.

‘anayasaya aykırı iş yapmayız’

kerkük-yumurtalık boru hattı'nda 1 temmuzdan bu yana petrol akışının 113 kez kesildiğini bildiren yıldız, bunların irak içerisindeki gelişmelerden kaynaklandığına dikkati çekti. yıldız, yapılan yatırım aynı zamanda işlemesi gerektiğini vurguladı. yıldız, ‘biz türkiye olarak istikrar vadediyoruz. biz anayasa'ya aykırı iş yapmayız ve irak'ın bütünlüğü ve egemenliğiyle alakalı herhangi bir konuda farklı düşünmeyiz.’dedi.

yıldız, hem erbil, hem de bağdat'ı ziyaret ettiklerini, iki taraf arasında da görüşmelerin olumlu olduğunu söyledi. erbil'in bir anlaşma protokolü taslağı gönderdiğini ve bir komite kurulması gerektiğine karar verdiklerini belirtti. yıldız bağdat'la yaptıkları görüşmelerle ilgili, "ölçüm noktalarına ilişkin bize görüşlerini ilettiler. şeffaf yaklaşacağımızı, dünya piyasaları fiyatından satılacağını ve bunun da bankalarda bloke edileceğini söylemiştik. aynı noktadayız. ne yaparsak bağdat ve erbil'in gelirlerini artırmaya dönük" dedi. 

yıldız, "türkiye yüzde bir civarında taşıma ücreti alıyor. bizim aldığımızın 102 katını irak alıyor. bunu istemez misiniz? o yüzden biz çözümün kolaylaştırılmasından yana olduğumuzu her zaman pozitif tutumumuzu sürdürdüğümüzü söylüyorum. test çalışmalarında ceyhan'a kadar gelen petrolün her türlü ölçümü mevcuttur" dedi.

'maliki'ye yanıt yakışık almaz'

yıldız, maliki'nin türkiye'nin anayasayı ihlal ettiğine yönelik açıklanmalarını şöyle değerlendirdi:

'sayın maliki bir başbakandır. başbakana, aldığımız diplomatik terbiye gereği bir bakan olarak cevap verme durumunda değilim. bunun yakışık almayacağını belirtmem lazım. bu yapılan işin kimlere yarayıp kimlere yaramayacağını çok iyi tespit edin. bu, irak ve türkiye'nin işine yarar ama her ülke bu bahsettiğim tarzda bu işten yararlanmıyor olabilir. o yüzden bu anlaşmanın, bu sözleşmelerin gecikiyor olmasında yalnızca irak ve türkiye olarak düşünmeyin, hele hele şu konjonktürde çok daha farklı gerekçelerin olabileceğini ihtimal dahilinde bulundurun.'

maliki'nin olası türkiye'ye ziyareti konusundaki soruya yıldız, "bunu başbakanlık özel kalemleri kendi aralarında belirliyor. zannediyorum her iki tarafın yoğunluğu bir hayli fazla" yanıtını verdi.

'anayasayı ihlaldir'

reuters haber ajansı'na konuşan irak başbakanı nuri maliki irak kürdistan özerk bölgesi'nin türkiye üzerinden petrol satma planı için, "bu anayasayı ihlaldir. buna asla izin vermeyeceğiz; ne türkiye için ne de kürdistan için" dedi.

maliki, ocak sonunda ceyhan'a uzanan yeni petrol hattından satış yapmayı planlayan kürt bölgesini de tehdit etmişti. böyle bir durumda kürdistan özerk bölgesi'ne vermesi gereken petrol geliri payını keseceklerini söyledi. irak anayasasına göre, petrol gelirleri bağdat'taki petrol bakanlığı'nda toplanıyor. bağdat kuzey irak bölgesel kürt yönetimi'ne yüzde 17'lik bir pay veriyor.

‘petrol bulsak, söylemeyiz’

şırnak'ta irak sınırındaki tpao'nun çalışkan-1 kuyusunda petrol bulunduğu yönündeki haberlerin sorulması üzerine bakan yıldız, sorulmadıkça "petrol bulundu, geliyor, gidiyor" gibi cümleler kullanmadığını belirtti.

yıldız, "hatta şöyle bir karar da aldım arkadaşlarla paylaştım. seçimde istismar edilmesin diye petrol bulsak bile bunu kamuoyu ile paylaşmayalım diye söyledim. buranın rezervi tam tespit edilebilmiş değil. burada günlük 500 varil mi, 1000 varil mi çıkaracağımızın araştırmaları devam ediyor. her bir varil bizim için önemli. hele hele sınırda ilk defa bu kadar değerli bir petrolün bulunması değerli. ama bunların haberleştirilmesini, bakanlığımız lehine bile olsa çok fazla doğru bulmuyorum" dedi.

türkiye'nin büyüdüğünü ve ihtiyaçlarının arttığını dile getiren yıldız, bölgede 500 varillik, 1000 varillik kayıtlara rastladıklarını, bunların değerli olduğunu ama türkiye'nin ihtiyaçlarını karşılıyor gibi bir havanın yaratılmasının doğru olmadığını ifade etti.

yıldız, tpao'nun geçen yıl 115 petrol kuyusu açılmasını hedeflediğini ve bu hedefin tutturulduğunu kaydetti.

kaynak: al jazeera ve ajanslar