abd’de cumhuriyetçi parti'nin başkan adayını belirleyecek süreçte pazar günü, karayipler’de yer alan özel statüye sahip bölge porto riko’da ön seçim düzenlendi.

adaylardan eski massachusetts valisi mitt romney, oyların yüzde 73'ünün sayıldığı bölgede yüzde 83'lük oy oranıyla zaferini garantiledi. diğer adaylardan eski pennsylvania senatörü rick santorum yüzde sekiz, eski temsilciler meclisi başkanı newt gingrich yüzde iki ve teksas’tan seçilmiş temsilciler meclisi üyesi ron paul da yüzde bir oranında oy alabildi. 

porto riko’daki seçim komisyonunda yer alan cumhuriyetçi yetkililer, romney'nin, adalardan oluşan bölgedeki 20 delegenin tamamını kazanması için gereken yüzde 50 eşiğini geçtiğini duyurdu. böylece romney, porto riko'daki 20 delegenin tümünü hanesine yazdırarak, delege yarışında rakipleriyle arasını biraz daha açmış oldu.

porto riko'daki yarış, son döneme kadar romney ile santorum arasında başa baş geçecek gibi görünüyordu. ancak ispanyolca'nın konuşulduğu adadaki vali dahil tüm önde gelen cumhuriyetçilerin romney'ye desteğini açıklaması ve santorum'un porto riko'nun eğer eyalet olmak istiyorsa ingilizceyi anadil yapması gerektiği yönündeki sözleriyle porto rikoluların tepkisi çekmesi, romney'nin burada kolayca galibiyete ulaşmasına zemin hazırlayan faktörler oldu. 

özel siyasal statüye sahip olan porto riko, abd'nin egemenliğinde olup vatandaşlarının anayasanın sağladığı hakların tümünden yararlanamadıkları bölgelerden biri.

romney arayı açtı

amerikan cnn televizyonunun tahminlerine göre, romney'nin 518, santorum'un 239, gingrich'in 139 ve paul'ün 69 delegesi bulunuyor.

eski bir sermaye yatırımı yöneticisi olan cumhuriyetçi aday adayı, bu yönünü öne çıkarıp abd ekonomisini düzlüğe çıkaracağını sık sık dile getirerek önemli destek elde ediyor.

ancak bir mormon olan eski vali, ‘ılımlı’ imajı nedeniyle cumhuriyetçi muhafazakarlardan yeterli destek alamıyor ve bu eğilimdeki eyaletlerde çoğu zaman kazanamıyor. analistler, romney’nin henüz başkan adaylığını ilan edememesinde bu faktörlerin etkili olduğunu belirtiyor.

kürtaj karşıtlığı, eşcinsellerin evlenmesi ve orduda görev yapmasına muhalefeti ile muhafazakar ve evanjelik seçmene hitap eden santorum ise romney’i tam da bu yönüyle eleştiriyor. santorum, genel olarak partinin muhafazakar kanadından oy topluyor.

delegeler seçiliyor

cumhuriyetçi parti genel kurulu'nda en az 1144 delegenin desteğini alan aday, 6 kasım'daki başkanlık seçimi'nde, demokrat parti'nin adayı başkan barack obama'ya karşı yarışacak.

abd'de ön seçimler, aslında doğrudan başkan adayını seçmeye değil, eyalet delegelerinin yapılacak genel kurul oylamasında hangi adaya oy vereceğini belirlemeye yönelik olarak düzenleniyor. eyalet delegeleri, genelde seçmenlerin tercihlerine sadık kaldığından, çoğu zaman daha genel kurul yapılmadan partilerin başkan adayları belli oluyor.

seçim sistemine göre, eyaletler, içinde bulunduğumuz süreçte ya parti seçmenlerinin sandığa gidip gizli oy verdiği ‘klasik ön seçim’ yöntemini ya da kilise ve okul gibi yerlerde toplanıp, kimi seçeceklerini tartışarak oylarını kullandıkları 'parti toplantıları' yöntemini benimsiyor.

kaynak: al jazeera ve ajanslar