irak'ta şii lider mukteda sadr'ın liderliğindeki ahrar hareketi genel sekreteri ziya esedi, şii ulusal ittifak'ın başbakan adayının kim olacağına dair uzlaşmaya varıldığını belirterek, "ittifak, kanun devleti koalisyonu lideri nuri maliki'ye karşı kimin aday olacağı konusunda kararını verdi" dedi.

başbakanlık makamı için aday olacak kişinin ismini açıklamayan esedi, "mevcut başbakan maliki hükümetine katılmayacağımız gibi aldığımız bu karardan da vazgeçmeyeceğiz" ifadesini kullandı.

esedi, şii ulusal ittifakı ve diğer tarafların oybirliğiyle olabilecek başka alternatifleri de kabul edeceklerini söyledi.

ittifak senaryoları 

şii ulusal ittifakı çatısı altında mukteda sadr liderliğindeki ahrar hareketi, ammar hekim başkanlığındaki irak yüksek islam konseyi'nin dışında fazilet partisi ve reform akımı da bulunuyor. bu partilerin meclisteki milletvekili sayısı 75. böyle bir ittifakın gerçekleşmesi durumunda bile şii ittifak 92 milletvekili olan maliki liderliğindeki kanun devleti koalisyonu'nun gerisinde kalıyor. ancak özellikle bölgesel kürt yönetimi başkanı mesut barzani'nin maliki'nin içinde bulunduğu bir hükümette bulunmayacaklarını açıklaması dolayısıyla, 62 milletvekili olan kürt ittifakı'nın da maliki karşısındaki şii ittifak'a destek vermesi bekleniyor. bu durumda 75 milletvekili olan şii ittifak ve 62 milletvekiline sahip kürt ittifakı'nın toplam vekil sayısı 137'ye çıkıyor ve maliki'nin başında bulunduğu koalisyonu geride bırakıyor. kürt ve şii ittifakı'na 72 milletvekili bulunan sünni, türkmen ve seküler koalisyonların da destek vermesi durumunda bu fark iyice açılıyor. 

meclis başkanı ve cumhurbaşkanı belli

irak'taki siyasi krizin aşılmasına katkı sağlayacak ilk adım 15 temmuz'da atılmış ve irak parlamentosu'ndaki oylama sonucunda yeni meclis başkanı sünni selim abdullah cuburi olmuştu.

meclisin 24 temmuz'daki oturumunda ise kürtlerin adayı fuad mahsum irak'ın yeni cumhurbaşkanı seçildi. fuat mahsum, görevi kendisinin adaylığına büyük destek veren ve geçtiğimiz günlerde uzun tedavi sürecinden sonra irak'a dönen celal talabani'den devralacak. mahsum, meclisteki oylamada aynı zamanda maliki'nin liderliğini yaptığı kanun devleti koalisyonu'ndan da büyük destek aldı.

mahsum'un cumhurbaşkanı seçilmesinden sonra şii başbakan maliki, 26 temmuz'da süleymaniye'ye giderek kürdistan yurtseverler birliği (kyb) başkanı celal talabani ile görüştü. bölgsel kürt yönetimi başkanı mesut barzani ise birçok kez maliki'nin başında olduğu herhangi bir hükümette kesin bir biçimde yer almayacaklaırnı açıkladı. 

sırada hükümetin oluşturulması var

irak'ta siyasi taraflar arasında yazılı olmayan bir anlaşma çerçevesinde meclis başkanı sünnilerden, başbakan şiilerden, cumhurbaşkanı ise kürtlerden seçiliyor.

seçilen cumhurbaşkanı 15 gün içerisinde bir kişiyi hükümet kurmakla görevlendirmek, görevlendirilen kişiyse 45 gün içinde hükümeti kurmak zorunda.

iç karışıklığın arttığı irak'ta mezhepçi politikalarla ülkeyi bölmekle suçlanan başbakan nuri maliki ise üçüncü dönem başbakanlık iddiasından asla vazgeçmeyeceğini söylese de, ülkede farklı kesimlerden birçok siyasetçi maliki'yi yeniden başbakanlık aday olmaması konusunda uyarmıştı.

irak'ta kriz sürüyor

irak’ta uzun süredir devam eden kaos, irak-şam islam devleti’nin (işid) 10 haziran günü ülkenin ikinci büyük kenti musul’u ele geçirmesi ve diğer bölgelere ilerlemesi sonrasında daha da şiddetlendi.

işid’in bölgeye düzenlediği saldırının ardından irak ordusunun askerleri bölgeden çekilmişti.

örgüt güçlü bir direnişle karşılaşmadan kısa süre içinde ülkenin kuzeyinde geniş bir bölgeyi ele geçirmeyi başarmıştı.

işid 10 haziran’da musul’u ele geçirdikten sonra fırat ve dicle nehirleri çevresinde de etkinliğini büyük ölçüde artırdı ve suriye ile irak arasındaki sınırı fiilen ortadan kaldırdı.

kaynak: al jazeera ve aa