suriye gündemiyle toplanan birleşmiş milletler (bm) genel kurulu’na hitap eden bm insan hakları yüksek temsilcisi navi pillay, suriye'de geçen yılın mart ayından beri insanlığa karşı suç işlendiğini tekrarlayarak, “bu durum cezasız kalmamalı” dedi.

rusya, iran ve kuzey koreli temsilcilerin desteklediği suriye delegasyonunun prosedüre ilişkin itirazlarına rağmen bm genel kurulu başkanı nasır abdülaziz el nasır'ın davetiyle toplantıya katılan pillay, suriye'de işlenen insan hakları ihlalleriyle ilgili bilgi verdi.

insan hakları yüksek temsilcisi, güvenlik konseyi'ne daha önce verdiği brifingde şam yönetiminin uluslararası ceza mahkemesi’ne (ucm) havale edilmesi gerektiğini söylediğini hatırlatarak, mart ayından beri suriye'de 5400'den fazla insanın hayatını kaybettiğine, ayrıca, ülkede ölenlerin ve yaralananların sayısının her geçen gün arttığına vurgu yaptı. güvenlik konseyi'nin suriye’ye ilişkin karar tasarısını kabul etmemesinin, rejimin muhalefete saldırılarını arttırmasına neden olduğuna dikkati çeken pillay, güvenlik güçlerinin sivilleri ayırt etmeden saldırdığı hums’ta 3 şubat’tan bu yana 300'den fazla insanın öldüğünü söyledi.

bm temsilcisi, suriye’de mezhepler arasında son dönemde artan gerilimin suriye’yi iç savaşa sürükleyebileceği yönündeki endişesini dile getirirken, rejimin muhalefete karşı giderek artan bir güçle karşılık verdiğini belirtti.

ülkede çocukların ve kadınların öldürüldüğünü, içlerinde çocukların da bulunduğu gözaltındaki kişilere işkence ve bazılarına tecavüz edildiğini söyleyen pillay, “durum böyle giderse sivil halk bundan daha çok zarar görecek” dedi. 

bm temsilcisi ek olarak, uluslararası toplumun suriye halkını korumak için harekete geçmesi gerektiğini söyledi ve şu ifadeleri kullandı:

“arap birliği'ne çabalarında destek verilmeli. biz bm insan hakları yüksek temsilciliği olarak üzerimize düşeni yapacağız, onları destekleyeceğiz. bm genel kurulu da arap birliğini ve suriye halkını desteklemeli.”

caferi: toplantı hukuksuz

diğer taraftan, suriye'nin bm daimi temsilcisi büyükelçi beşşar caferi, toplantıda yaptığı konuşmada, genel kurulu'nun, bm insan hakları konseyi'nin insan hakları raporunu 66. dönemde ele almasının prosedüre aykırı olduğunu, bu raporun ancak gelecek sene 67. dönemde ele alınabileceğini savundu. suriyeli yetkili, toplantının bm kurallarına aykırı şekilde düzenlenmesini protesto ettiğini belirtti.

caferi konuşmasında, uluslararası toplumun, suriye yönetimini terörizmle mücadelesinde desteklemesi gerektiğini belirterek, ‘ülkesine karşı büyük bir komplo kurulduğunu’ söyledi.

başkent şam ve halep iehrinde geçtiğimiz günlerde düzenlenen saldırılardan el kaide'nin sorumlu olduğunun ortaya çıktığını belirten caferi, ‘bazı arap ülkelerinin el kaide'yi suriye'de kullandığını' öne sürdü.

diplomat şu ifadeleri kullandı: “her ülkenin kendi topraklarında kendi halkını koruma, güveni ve düzeni sağlama hakkı bulunmaktadır… ülkeme karşı oynanan  komplolar sona erdirilmeli. burada amaç suriye devletini etkisizleştirip, insani koridorlar, uçuşa yasak bölgeler oluşturmaktır. muhalefetin şiddet ve terör eylemlerine giriştiği ortadadır.”

nüfusu 21 milyon olan suriye'de sadece yedi bin kişinin yönetime karşı çıktığını ileri süren caferi, arap birliği'nin ülkesindeki muhalefete 'maddi ve siyasi destek verme' kararının ise kabul edilemez olduğunu söyledi.

toplantıda söz alan mısır, libya, suudi arabistan, tunus gibi arap ülkelerinin temsilcileri ise genel olarak suriye'de ölümlerin devam ettiğini ve bu duruma karşı harekete geçilmesi gerektiğini belirtti. 

arap temsilciler, bm genel kurulu’na sunmak üzere üzerinde çalıştıkları karar tasarısına üye tüm devletlerin destek vermeleri gerektiğini söylediler.

arap birliği, bm gücü talep etmişti

rusya dışişleri bakanı sergey lavrov da pazartesi günü, arap birliği'nin, suriye'ye bm barış gücü gönderilmesini içeren planının ülkesi tarafından incelendiğini söylemiş, ancak böylesi bir misyonun göreve başlamasından önce ülkede şiddetin son bulması gerektiğini vurgulamıştı.

arap birliği dışişleri bakanları pazar günü, şam yönetimine karşı mücadelesini sürdüren suriyeli muhaliflere siyasi ve mali destek verme kararı almış, ayrıca, bm’den suriye'ye, arap birliği ile ortak barış gücü yollamasını ve özel temsilci atamasını isteme konusunda firik birliğine varmıştı.

moskova, dışişleri bakanı sergey lavrov’un geçen haftaki suriye ziyareti sonrasında, devlet başkanı beşar esad’ın barış için arap birliği gözlemci misyonuna destek vermesinin yanında, ülkesindeki muhalif gruplarla bir araya gelmek amacıyla ‘moskova’ya resmi heyet göndermeye hazır olduğunu’ açıklamıştı. rusya, muhalif grupların görüşmeye gelip gelmeyeceği ile ilgili bir değerlendirmede ise bulunmamıştı.

arap birliği, avrupa birliği (ab), bm ve birçok ülke, suriye yönetimine defalarca ülkedeki şiddeti durdurması ve demokratik reform yapması çağrısında bulunmuştu. bm, ülkede mart ayında başlayan demokratik reform gösterileri sonrasında çıkan çatışmalarda en az 5400 kişinin hayatını kaybettiğini belirtiyor. muhalif gruplar ise, bu sayının çok daha yüksek olduğunu iddia ediyor.

bunun karşılığında suriyeli yetkililer, ‘silahlı terörist grupların’ saldırılarında iki binden fazla polis ve askerin öldüğünü iddia ediyor. hükümet daha önce, 2012 içinde ‘adil’ genel seçimlere ek olarak, anayasal reform yapacağı sözü vermişti.

kaynak: al jazeera ve ajanslar