tam bir yıl önce bugün tunus'ta 'yasemin devrimi' gerçekleşti. tunus'ta üniversite mezunu muhammed buazizi isimli seyyar satıcının kendi yakmasıyla başlayan devrimin birinci yılı kutlanıyor. yıldönümü kutlanan ‘yasemin devrimi’nin ateşi 17 aralık 2010'da yakıldı.

tunuslu buazizi iş bulamadığı için seyyar satıcılık yapıyordu, aracına polis el koydu. buazizi 17 aralık tarihinde bir devlet dairesinin önünde kendini yaktı.

olayın ardından isyan ateşi tüm ülkeyi sardı. ülkede yaşanan işsizlik ve yolsuzluklar geniş kitlelerin protestolarına sebep oluyordu. hedefte 23 yıldır ülkeyi yöneten zeynel abidin bin ali ve diğer yöneticiler vardı.

tunus'da yıllardır meşruiyeti tartışılan seçimlerle peş peşe koltuğa oturan ali, beklendiği gibi bu isyanlara direndi. ancak protestocuların artık yeni bir silahı vardı.

facebook ve twitter gibi siteler aracılığı ile organize olan isyancılar, bin ali rejimini gün be gün köşeye sıkıştırdı.

koltuğu bıraktı

takvimler 14 ocak 2011'i gösterdiğinde, zeynel abidin bin ali 23 yıllık iktidarını bıraktı. ülkeden kaçan ali, suudi arabistan'a sığındı. protestocular başarıya ulaştı ve ‘yasemin devrimi’ ilan edildi.

şubat ayında ülkede ulusal geçiş konseyi kuruldu. ancak başbakan muhammed gannuşi de baskılara dayanamadı ve istifa etti.

mart ayında seçim takvimi belirlendi. 23 ekim’de ülke sandığa gitti ve 100’den fazla parti seçime katıldı. seçimlerden islami eğilimli en nahda partisi birinci çıktı.

arap baharı'nın tetikleyicisi 'yasemin devrimi'nde birleşmiş milletler’e (bm) göre 300 kişi hayatını kaybetti, 700 kişi yaralandı.

tahrir'e sıçradı

25 ocak’ta bu kez gösterilerin merkezi mısır'ın başkentindeki tahrir meydanı’ydı. iktidarın göstericileri şiddetle bastırma çabalarına rağmen 30 yıllık devlet başkanı hüsnü mübarek 11 şubat tarihinde istifa etti.

askeri yönetimin iktidarı elinde tutma çabası nedeniyle mısır sokakları mübarek'ten sonra da durulmadı. kasım 2010'da mısırlılar yeni meclisi belirlemek için sandığa gitti. meclisin alt kanadı ile ilgili seçimler tamamlandı. üst kanat içinde ocak ve mart ayları arasında yine seçim var.

libya'da iç savaş

tunus ve mısır'ın komşusu libya'da isyan iç savaşa dönüştü. 15 şubat 2011’de ülkenin batısında bulunan bingazi şehri yönetime karşı isyan bayrağı açtı.

gösterilerin ardından, 19 mart'ta uluslararası güçler libya'ya saldırdı. 42 yıl ülkeyi yöneten muammer kaddafi, 20 ekim 2011'de doğum yeri sirte'de öldürüldü.

libya'da halen ulusal geçiş konseyi ülkeyi yönetiyor.

salih de koltuğundan oldu

koltuğundan vazgeçmek zorunda kalan bir diğer lider, yemen'i 33 yıl yöneten ali abdullah salih oldu. ülkede şiddetin artmasıyla ve suudi arabistan'ın etkisiyle, salih 23 kasım'da, yetkilerini devreden anlaşmayı imzaladı. ancak salih hala devlet başkanı statüsünü koruyor ve ülkede çatışmalar bitmiş değil.

fas'ta isyanlar

afrika'daki bir diğer arap ülkesi fas'ta ise isyanlar, reformlar yoluyla bastırıldı. kral 6. muhammed yetkilerini sınırlandıran anayasa değişikliğini onayladı. ülkede 25 kasım'da seçimler yapıldı.

isyanlar orta doğu'nun ortasında yer alan ürdün'de de reformların önünü açtı. ülkede iki kez, şubat ve ekim aylarında hükümet değişti. reformları yetersiz bulanlar var.

muhaliflerin esad rejimine karşı ayaklandığı suriye'de gösteriler devam ediyor. [reuters]

körfez ülkesi bahreyn'de ise, gösterilerin başını ülkede çoğunluğu oluşturan şiiler çekti. isyanı bastırmak için suudi arabistan ve körfez ülkeleri bahreyn'e asker gönderdi. bahreyn'de şiilere yönelik insan hakları ihlalleri protesto edilmeye devam ediyor.

suriye'de esad direniyor

isyan ateşinin yakıcılığını en fazla hissettirdiği ülke ise suriye. mart 2010'da başlayan devlet başkanı beşar esad'a karşıtı  gösteriler hala devam ediyor. suriye ordusundan ayrılan askerlerle güvenlik güçleri arasındaki çatışmalar da giderek yoğunlaşıyor. bm, suriye raporunda isyanın başladığı günden bu yana 5 bin kişinin ölüğünü açıkladı. bu rakam, ülkeden gelen haberlere göre her geçen gün artıyor. 

kaynak: al jazeera