irak’ta merkezi bağdat yönetimi ve kuzeydeki kürtler'in odağına yerleşen tuz harmatu'da, çatışma sonrası taraflar askeri yığınak yapıyor. merkezi yönetimin üç ay önce kurduğu 'dicle operasyon gücü' adlı birlik, çoğunlukla türkmenlerin yaşadığı selahaddin vilayetine bağlı tuzhurmatu’ya yaklaşırken, peşmergelerle askerler kentin kuzey ve güneyinde mevzilendi. al jazeera’nın elde ettiği görüntüler, peşmerge güçlerinin tuz harmatu'nun kuzey doğusundaki tepelerde konuşlandığını gösteriyor. savunma hattının bulunduğu dağın ismi tuz.

merkezi yönetimle kuzey irak kürt yönetimi'ni birbirinden ayıran sınırda bulunan tuz harmatu'nun güneyinde ise askerler bulunuyor. maft el kabir köyünün hemen yanında uzanan tarihi himrin dağı'na yerleşen askerlerle peşmergeler arasında yaklaşık 30 kilometrelik mesafe var. aynı zamanda, himrin dağı, türklerin misak-ı milli sınırlarındaki en güney noktayı işaret ediyor.

kerkük'ün 80 kilometre güneyinde yer alan kentte geçtiğimiz cuma günü peşmergeler ve askerler arasında çatışma çıkmış, iki kişi ölmüştü. o günden bu yana, bölgede henüz istikrarı bozacak herhangi bir eylem gerçekleşmedi ancak taraflar elleri tetikte bekliyor.

krizi çözecek zirve hazırlığı

irak hükümet sözcüsü usame nuceyfi, iraklı ve kürt liderlerin çatışmaların iç savaşa dönmesini önlemek için bir araya gelmeye hazırlandıklarını söyledi.

irak ordu sözcülerinden biri, reuters haber ajansına yaptığı açıklamada, sınıra asker yığılmasını ‘önlem’ olarak değerlendirdi. sözcü, askerlerin olası bir çatışmaya yol açacak bir harekette bulunmamaları için talimat aldıklarını da aktardı.

yığınağı al jazeera görüntüledi. [aja]

taraflar arasında geçen hafta yaşanan çatışmaların tekrar etmemesi için, abd’li yetkililer de devreye girdi. washington, hem kürt hem de iraklı liderlerle tansiyonu düşürmek için telefon diplomasisi yürüttü.

irak basınında çıkan haberlere göre, washington'dan tansiyonu düşürmesi için maliki'ye telefon geldi. tartışmalı bölgelerin korunmasında abd'nin rol üstlenmesi teklifini maliki reddetti.

talabani ve barzani görüştü

kürt cumhurbaşkanı celal talabani ve kürt tarafının lideri mesut barzani, erbil’de bir araya geldi. kürt liderler, ortak basın açıklamasında, irak ordusunu ülkenin istikrarını bozmakla suçladı.

açıklamada ayrıca, kürtlerle türkmenlerin tarihi dostluğu vurgulanarak, iki milletin daha fazla yakınlaşması gerektiği ve bunun için bir an önce adımların atılmasının kararlaştırıldığı belirtildi.

erdoğan: korkulan oluyor

irak'taki gerilime türkiye'den de tepki geldi. başbakan recep tayyip erdoğan, bağdat rejiminin işi savaşa götürmek istediğini öne sürdü. durumun mezhep savaşına dönüşmesi endişesini hep taşıdıklarını belirten erdoğan, durumun petrol kavgası da olabileceğini belirtti. irak'ta sünni cumhurbaşkanı yardımcısı tarık el haşimi'nin idamla yargılanırken türkiye'ye sığınması, ankara ve bağdat arasında soğuk rüzgarlar esmesine yol açmıştı. tarafların ilişkileri uzun süredir olumsuz seyrediyor.

dokuz yıllık ihtilaf

tuz harmatu'nun kürt tarafına mı yoksa merkezi hükümetin kontrolündeki bölgeye mi dahil olduğu konusunda, taraflar arasında 2003'ten bu yana anlaşmazlık var. ilçede hem kürt yönetimi hem de irak ordusu askeri güç bulunduruyor.

irak'ın kuzeyindeki bölgenin kürtlere ait olduğunu merkezi yönetim kabul ediyor. ancak haritadaki kahverengi bölgeler 'ihtilaflı'. bu bölgelerin bazıları bağdat'ın, bazıları ise kürtlerin hakimiyeti altında.

merkezi hükümet, kürtlerin sınırlarının anayasada öngörülenden fazla olduğunu savunuyor. musul, diyala, kerkük ve selahaddin'e bağlı bazı topraklar, iki taraf arasındaki tartışmanın odak noktaları. özellikle zengin petrol yataklarına sahip kerkük, iki tarafın da vazgeçmek istemediği yer.

petrol gelirleri nedeniyle de anlaşmazlık yaşayan taraflardan kürtler, yeterince pay alamadığını savunuyor. kuzeydeki bölgesel yönetim, son dönemde yabancı şirketlerle peş peşe petrol anlaşmaları yaptı ve bu adım bağdat'ın tepkisini çekti.

yönetim krizi

başbakan maliki ile arasındaki anlaşmazlıklar nedeniyle 24 ekim tarihinde bağdat'tan ayrılarak ülkenin kuzeyine geçen cumhurbaşkanı talabani, halen başkente dönmüş değil. 

şu an türkiye’de bulunan sünni cumhurbaşkanı yardımcısı tarık haşimi’nin ilk olarak kuzey irak’a sığınması da taraflar arasındaki ilişkilerin yıl boyunca gergin seyretmesine etki eden unsurlar arasında.

kaynak: al jazeera ve ajanslar