merkezi new york’ta bulunan gazetecileri koruma komitesi’nin (cpj) hazırladığı rapora göre, 1990 yılından bu yana dünya genelinde cezaevinde bulunan gazeteci sayısı, 2012 yılında rekor seviyeye ulaştı. cpj, 1 aralık itibariyle parmaklıklar arkasında 232 gazetecinin bulunduğunu tespit etti. 

cpj raporunu hazırlarken, gazetecilerin mesleki eylemlerinden dolayı cezaevinde olmasını baz alıyor. 

listede en çok gazetecinin tutuklu olduğu ülkeler sıralamasında 49 gazeteci ile türkiye birinci sırada yer alıyor. bu gazetecilerin 34'ü  pkk’nın çatı örgütü kck, beşi ise hükümeti darbe yoluyla yıkmaya yönelik ergenekon davalarından tutuklu.  

'haber yapmak terör ile eş tutuluyor'

cpj türkiye'de kapsamı geniş tutularak yazılmış terörle mücadele ve ceza kanunlarının, yetkililere yasadışı gruplara dair haber yapmayı ve hassas konuları incelemeyi doğrudan terörizm veya devlet karşıtı aktivite kapsamına alma imkanı sağladığının altını çizdi.

türkiye’de düzinelerce kürt muhabir ve editörün 'terörizm' ile ilgili suçlamalarla ve diğer bazı gazetecilerin de 'hükümet karşıtı komplolara iştirak' suçlamasıyla içeride tutulduğu belirtildi.

'15 gazetecinin tutukuluk nedeni belirsiz'

cpj’nin ekim ayında yayınladığı kapsamlı türkiye raporu, 1 ağustos itibariyle ülkede 61 gazetecinin doğrudan meslekleriyle alakalı suçlamalardan dolayı hapiste tutulduğunu ve 15 gazetecinin ise sebebi henüz tam belirlenemeyen nedenlerden cezaevinde yattığını öne sürmüştü. 

al jazeera’ye konuşan cpj yetkilisi, o tarihten bu yana 16 gazetecinin, çoğunluğu şartlı olmak üzere tahliye edildiğini söyledi. aynı zaman zarfı içinde dört gazetecinin daha tutuklandığını belirten yetkili, 1 aralık itibari ile cezaevinde mesleki eylemlerinden dolayı tutuklu bulunan gazeteci sayısının 49 olduğunu belirtti.

serbest bırakılan 16 gazeteciden, 11’inin tutuklu yargılanmaya devam ettiğini söyleyen cpj yetkilisi, bu kişilerin her an tekrar cezaevine konma tahdidi ile karşı karşıya olduğunu ifade etti. diğer 15 gazetecinin ise tutukluluk nedenlerinin halen araştırılmaya devam ettiği belirtildi.

tutuklu gazetecilerle dayanışma platformu’na göre ise 28 kasım  2012 tarihi itibariyle türkiye cezaevlerinde tutuklu ve hükümlü bulunan 12’si imtiyaz sahibi ve yazı işleri müdürü 77 gazeteci var.

hükümet kabul etmiyor

türk hükümeti ise gazetecilik faaliyetlerinden dolayı tutuklu bulunan olmadığını iddia ediyor. 

ekim ayında yayınlanan kapsamlı türkiye raporu, adalet bakanı sadullah ergin’e sunulmuş, bakan "sadece sanık avukatların beyanlarına dayalı bir raporlama yapılmış. bunu bir belge olarak kabul etmiyoruz. listedeki gazeteciler arasında bombalama, adam öldürmek ve banka soymaktan mahkum olmuş isimler de var" demişti.

ikinci sırada çin var

cpj'nin dünyada basın özgürlüğünün en kötü olduğu ülkeler sıralamasında, türkiye’yi 45 gazetecinin tutuklu olduğu iran ve 32 gazetecinin tutuklu olduğu çin izliyor. cpj’ye göre bu tabloda, eleştirel işler yapan editör ve muhabirlere karşı terörizm ve devlete karşı işlenen diğer cürümlere dair suçlamaların kullanılmasının payı büyük. 

türkiye, iran ve çin’de devlet karşıtı suçlara dair muğlak yasalar muhalif görüşleri susturmak için kullanılıyor.  2012 yılında dünya çapında gazetecilere karşı en çok kullanılan bu suçlamaların arasında 'terörizm', 'vatana ihanet' ve 'darbecilik' yer alıyor. cpj sayımına göre dünya çapında en az 132 gazeteci bu tip suçlamalar nedeniyle cezaevinde yatıyor.

raporda, 63 gazetecinin ise kamuoyuna açıklanmayan suçlamalar kapsamında hapiste olduğu belirtiliyor. listenin dördüncü ve beşinci sırasında yer alan eritre ve suriye'de çok sayıda gazeteci suç atfedilmeden, hukuksuz şekilde ve aileleri ya da avukatlarıyla görüştürülmeden gizli hapishanelerde tutuluyor.

'sahte suçlamalar'

listenin devamında ise vietnam, azerbaycan, etiyopya, özbekistan ve suudi arabistan yer alıyor.

özellikle azerbaycan ve özbekistan’da yetkililerin eleştirel işler yapan muhabir ve editörlere karşı misilleme amaçlı ‘serserilik’ ve ‘uyuşturucu bulundurma’ gibi suçlamalarda bulunduğu öne sürülüyor. cpj’ye göre dünya çapında 19 davada devletler gazetecileri susturmak için meslekleri ile ilgisiz, ‘sahte’ suçlamalarda bulunuyor.

cpj gazetecilerin hapsedildiği her ülkeye ‘ciddi endişelerini’ belirten mektuplar gönderdi.

kaynak: al jazeera