bu müze yalnızca göze değil, damağa da hitap ediyor.

italya’nın kuzeyinde bulunan bolonya kentinin yakınlarındaki anzola dell’emillia kasabasında açılan, dünyanın ilk dondurma müzesi, bu muhteşem tadın arkasında yatan tarihi, kültürü ve teknolojiyi gözler önüne seriyor.

yaklaşık bin metre karelik bir alana kurulan müze, italyan dondurması ‘gelato’ yapımında kullanılan makinelerin üreticisi olan carpigiani markasına ait merkez binada bulunuyor.

1946 yılında birlikte iş hayatına atılan bruto ve poerio carpigiani kardeşler, geçen yıl soyadlarını taşıyan bir de vakıf kurmuşlar. vakfın amacı italyan mutfağınım öne çıkan lezzetlerinden biri olan gelatoyu tanıtmak. carpigiani  ailesine 1.9 milyon dolara malolan müzeye giriş ücretsiz.

gelatoyu dünyaya tanıtacaklar

 “geçmişi bilmek, geleceği beslemeye yardımcı olur” diyen carpigiani’nin ceo’su andrea cocchi, bu proje üzerinde 10 yıldır çalıştıklarını hatırlatıyor. cocchi, gelato müzesi’nin italyan dondurmasını dünyaya tanıtmak için tasarladıkları uzun vadeli bir projenin parçası olduğunu anlatıyor.

rehber eşliğinde yapılan müze gezisinde buzun tarih boyunca kullanıldığı alanlarını keşfediyorsunu.

eski romalılar buzu içeceklerini soğutmak için kullandığını, sorbenin kökeninin meyvelerden elde ettikleri şurupları buzun üzerinde servis eden araplara dayandığını öğreniyorsunuz.

11’inci yüzyıldan kalma arap metinlerinin tercümelerinin sergilendiği müzede, narlısından hurmalısına kadar farklı sorbe tarifleri yer alıyor.

dondurmanın kökeni

müzenin küratörü luciana polliotti’ye göre italyan dondurma ustaları tarafından yaratılan gelatonun kökeni, rönesans döneminde floransa’daki kraliyet davetlerinde verilen ziyafetlere dayanıyor. gelatonun ilk kez yurtdışına tanıtılması ise asilzade caterina de'medici’nin paris daveti sırasında oluyor.

kendisi de bir gelato tarihçisi olan polliotti “bulduğum ilk gelato tarifi aslında tam olarak bir tarif değil, daha çok içindekilerin anlatıldığı bir sunum ve 1660’lerden kalan bu tarif toskanalı lorenzo magalotti’ye ait” diyor ve ekliyor: “genellikle gelatonun ilk olarak sokak satıcıları tarafından yapılıp satıldığı düşünülür ama tam tersine tarihe baktığınızda dondurma italyan kültürünün rafine ve lüks bir ürünüdür.”

1600’lerde gelato yapmanın çok pahalı olduğunu anlatan polliotti, dondurmanın yapımında kullanılan taze ürünleri bulmanın kolay olmadığını, o nedenle de zenginlerin erişebileceği bir yiyecek olduğunu söylüyor.

yüzyıllar boyunca geliştirilen dondurma ve saklama teknikleri ise dondurmayı bugün herkes için erişilebilir kıldı. patenti italyanlara ait olan külahın üretimi ile de dondurmanın tadını çıkarmak daha da kolay hale geldi.

zengin koleksiyon

gelato müzesi’nde tahta varillerden, tamamen otomatik modellere kadar 20’den fazla orijinal dondurma yapım makinesi bulunuyor. ayrıca italya’ya özgü bu tadın insanoğluna yıllar boyunca nasıl zevk verdiğini gösteren binlerce tarihi fotoğraf ve belge de müzede sergileniyor.

dondurma kornetlerinin taşınmasında kullanılan rengarenk kutular bir duvarı süslerken, diğer bir tarafta vintage dondurma kapları ve çeşitli dergiler sergileniyor.

gelato ustaları ve yiyecek sektöründe çalışan teknisyenler ile yapılan röportajların videolarını da müzede izlemek mümkün.

daha az yağlı

gelato tutkunları bu italyan tatlısının normal dondurmadan farklı olduğunu çabucak anlayabilir. gelatoda normal dondurmadan daha az yağ bulunuyor. el emeği bir ürün olduğu için, her bir dükkanın gelatosunun tadı da kendine özgü oluyor.

müze turu farklı gelatoların tadına bakabileceğiniz bir alanda son buluyor. burada çikolata ve çilek gibi klasik tatların yanı sıra müzede sergilenen tarihi tariflerin tadına bakmak da mümkün. bu tarihi tatların hepsi doğal ürünlerden yapılıyor ve içine hiçbir şekilde koruyucu madde ya da katkı maddesi eklenmiyor. bunlardan biri ‘italyan kreması’. süt, portakal kabuğu, kakao ve vanilya kullanılarak yapılan bu gelatonun tarifi 1880’lü yıllarda yaşamış kral charles albert’in aşçısına ait.

12 dolar karşılığı hemen çıkışta sağ tarafta bulunan carpigiani gelato üniversitesi’nde kısa bir dersin ardından kendi gelatonuzu yapmanız da mümkün.

kaynak: seema gupta/al jazeera