amerika birleşik devletleri'nin (abd) iran’dan petrol alan ülkelerin finans kuruluşlarına yönelik yaptırımları devreye girdi. avrupa birliği ise iran’dan petrol alımını üç gün sonra durduracak.

abd başkanı barack obama’nın 2011’in son gününde attığı imzayla devreye giren yaptırım kararıyla, iran merkez bankası ile iş yapan finans kuruluşları, amerikan finans sisteminden atılacak.

iran’dan petrol alımını azaltan türkiye’nin de dahil olduğu 18 ülke ise yaptırımlardan muaf tutuluyor. ancak muafiyet süresi 180 gün ile sınırlı. bu süreyi uzatmak için petrol alımını daha da azaltmak gerekiyor. washington, yaptırım konusunda türkiye, hindistan ve güney kore ile güney afrika, tayvan, malezya ve sri lanka’ya iran’dan petrol ithalatını ciddi ölçüde azaltmaları sözü karşılığında imtiyaz tanımıştı. beyaz saray, japonya ve 10 ab ülkesinin ise mart ayında  bu yaptırımların dışında tutulacağını açıklamıştı.

temmuz ayından itibaren iran’dan ithalatı yasaklayan 27 ab üyesinin yanı sıra tahran’dan ham petrol alan diğer ülkeler de bu miktarı beşte bir oranına kadar azaltacaklarını açıklamıştı.

abd, iran’ın asya’daki en büyük ticaret ortakları çin ve singapur’u ise ambargoya tam olarak ikna edemedi. iran halen ürettiği petrolün yüzde 22’sini çin’e satıyor. çin bir ülke tarafından diğerlerine yapılan tek taraflı yaptırımlara karşı olduğunu açıklamıştı. pekin, ayrıca  iran nükleer programıyla ilgili sorunun müzakere yoluyla çözülmesi için baskı yapacağını da belirtmişti. 

iran’ın üretimi yüzde 30 azaldı

28 haziran’da uygulanmaya başlanan yaptırımlar, washington’un tahran yönetimine nükleer programından vazgeçmesi için şu ana dek uyguladığı en sert yaptırım dalgası.

abd ve ab, iran’ın nükleer silah üretmek amacıyla uranyum zenginleştirdiğini düşünüyor. tahran ise programın sivil amaçlı olduğunu savunuyor.

yaptırımların amacı, dünyanın en büyük üçüncü petrol ihracatçısı iran’ı ekonomik olarak köşeye sıkıştırıp nükleer programından vazgeçirmek.

yaptırımlardan sonra iran’ın petrol ihracatı yüzde 30 civarında düştü. günlük kaybı 90 milyon dolara ulaşan ülke, son 20 yılın en düşük petrol üretimini gerçekleştiriyor.

iran cumhurbaşkanı mahmud ahmedinejad ise batıya diz çökmeyeceklerini açıkladı. ahmedinejad, döviz ve altın rezervlerinin çok fazla olduğunu ve 2-3 yıl petrol satışı olmasa bile idare edebileceklerini açıkladı. iran’ın 100 milyar dolar civarında döviz ve altın rezervi bulunuyor. buna rağmen iran para birimi riyal, son 12 ayda dolar karşısında yüzde 50 değer kaybetti. 

kaynak: aljazeera turk