abd, iran'la petrol ticareti yapan ülkelerden bazılarını, uygulamaya hazırlandığı yeni ve sert yaptırımların dışında bırakacak. yaptırımların dışında kalan yedi ülke arasında türkiye de bulunuyor.

ay sonunda uygulanmaya başlayacak yaptırımlardan kaçamayacak ülkelerin başında ise abd’nin asya’daki önemli ticaret ortakları çin ve singapur geliyor. çin iran’ın dışarıya sattığı petrolün beşte birini alıyor.

washington, yaptırım konusunda türkiye, hindistan ve güney kore ile güney afrika, tayvan, malezya ve sri lanka’ya iran’dan petrol ithalatını ciddi ölçüde azaltmaları sözü karşılığında imtiyaz tanıdı. beyaz saray, japonya ve 10 ab ülkesinin ise mart ayında  bu yaptırımların dışında tutulacağını açıklamıştı.

28 haziran’da uygulanmaya başlanacak yaptırımlar, washington’un tahran yönetimine nükleer programından vazgeçmesi için şu ana dek uyguladığı en sert yaptırım dalgası. abd ve ab, iran’ın nükleer silah üretmek amacıyla uranyum zenginleştirdiğini düşünüyor. tahran ise programın sivil amaçlı olduğunu savunuyor.

'somut adım lazım'

temmuz ayından ityibaren iran’dan ithalatı yasaklayan 27 ab üyesinin yanı sıra tahran’dan ham petrol alan diğer ülkeler de bu miktarı beşte bir oranına kada azaltacaklarını açıkladı.

abd dışişleri bakanı hillary clinton, “iran’ın petrol satışını azaltarak iranlı liderlere, uluslararası toplumun kaygılarını giderecek somut adımlar atmamaları halinde sürekli artan baskı ve tecrite maruz kalacakları konusunda  kararlı bir mesaj veriyoruz” diye konuştu. 

clinton, bu hafta washington’da hindistan ve güney koreli bakanlarla bir araya gelecek. bu iki ülke çin’in ardından iran’dan en fazla petrol alan ülkeler.

çin’in abd büyükelçiliği’nde görev yapan diplomatlardan geng shuang, hükümetinin bir ülke tarafından diğerlerine yapılan tek taraflı yaptırımlara karşı olduğunu söyledi. shuang, çin’in iran nükleer programıyla ilgili sorunun müzakere yoluyla çözülmesi için baskı yapacağını da ekledi.

10 milyar dolar zarar

imtiyazlardan faydalanacak ülkelerin bankaları ve diğer kurumlarına abd’nin finansal sistemi içinde kalmaları için altı ay süre tanınacak. 

çin, japonya, hindistan ve güney kore geçen yıla kadar iran’dan günde 1,45 milyon varil petrol alırken bu miktarı beşte bir oranında azaltmıştı.   

demokrat senatör robert menendez’e göre yaptırımların iran’ın petrol kazancında bu yılın başından itibaren 10 milyar dolar kayba neden olduğu sanılıyor.

japonya’nın iran’dan aldığı petrolü yüzde 15 ila 22 arasında azalttığına dikkat çeken menendez, yaptırımlardan muaf tutulan diğer ülkelerin de bu gibi kesintilere gideceğini düşündüğünü söyledi.

iran’a yönelik son yaptırım dalgasıyla ilgili düzenleme  31 aralık 2011'de abd başkanı barack obama tarafından imzalanmıştı.

yasa kapsamında 28 haziran’dan itibaren iran’dan petrol ya da petrol ürünleri alan ülkelere yaptırım uygulanacak. tahran’dan petrol alımını ciddi oranda düşüren ülkeler ise yaptırımdan muah tutulacak.

kaynak: al jazeera ve ajanslar