'taksim meydanı’nın yayalaştırılması' projesi kapsamında, araç trafiğine kapatılması ve meydanda yeni bir düzenlemeye gidilmesi ilk olarak 12 haziran 2011 genel seçimleri öncesinde başbakan recep tayyip erdoğan tarafından gündeme getirildi.

meydan ve çevresinin imar planında değişiklik yapılması ile ilgili teklif, istanbul büyükşehir belediyesi (ibb) meclisi’nde 16 eylül 2011'de kabul edildi. aynı plan 4 ocak 2012'de ve 2 numaralı kültür varlıklarını koruma bölge kurulu tarafından onaylandı.

plan 14 şubat 2012’de askıya çıkarılınca, yapılan değişikliğin hem yasaya hem de meydanın ‘ruhuna’ aykırı olduğunu düşünen, aralarında mimarlar odası başta olmak üzere çeşitli meslek odalarının ve disk’in de bulunduğu onlarca dernek, konfederasyon ve platform bir araya gelerek ‘taksim dayanışması’nı kurdu.

askıda durduğu bir ay süresince plana itiraz hakkı doğuyor.

yasal yoldan itirazını yapan taksim dayanışması, bir yandan da ‘itiraz kampanyası’ yürütüyor. 12 mart’ta ibb önünde toplanarak toplu itirazlarını iletecek olan grup, 17 mart’ta için de taksim meydanı’nda büyük bir eylem planlıyor.

29 şubat’ta kabul edilen ‘taksim dayanışması ortak deklarasyonu’ mimarlar odası istanbul büyükkent şubesi’nde düzenlenen basın toplantısında kamuoyuyla paylaşıldı.

grup, yeni planın, taksim meydanı ve çevresini ‘betonlaştırma’ ‘insansızlaştırma’ ve ‘kimliksizleştirme’ projesi olduğunu söylüyor ve bir an önce iptal edilmesini talep ediyor.

nelere itiraz ediliyor?

can güvenliği tehlikesi

taksim dayanışması, yeni planda taksim meydanı'nın yaya giriş ve çıkışlarının daraltıldığını, bu sebeple 1 mayıs işçi bayramı başta olmak üzere belirli günlerde toplu eylemlere ev sahipliği yapan meydanda kitlelerin bir araya gelmesinin zorlaştırıldığını öne sürüyor. 

kalablık gruplarin meydanda toplanması halinde, tek sıralı şekilde geciş imkanı sağlayan çıkış noktalarının can güvenliğini tehlikeye atacağı söyleniyor.

kışlanın geleceği belirsiz

plan değişikliği ile birlikte gündeme gelen bir diğer konu da ‘taksim topçu kışlası’nın ihyası’

1806'da iii'üncü selim döneminde inşa edilip, 1940'da istanbul valisi ve belediye başkanı lütfi kırdar tarafından yıktırılan taksim topçu kışlasının meydanda yeniden inşa edilmesi söz konusu.

askıya çıkan planda kışla yer almıyor ancak plan notları arasında kışlanın tasarım projesiyle bir bütünlük içinde değerlendirileceği yazıyor. yani tarihi binanın tasarımını ve işlevinin ne olacağı konusunun ucu açık bırakılmış durumda.

bu belirsizlik taksim dayanışması'nı rahatsız ediyor. istanbul’daki diğer örneklerden yola çıkarak buranın ticari amaçlı bir bina, hatta alışveriş merkezi olarak kullanılmasından endişe ediyorlar.  bunun yanı sıra tamamen yıkılmış durumda olan bir binanın yeniden inşa edilmesin de gerekli olmadığı görüşündeler. 'topçu kışlası'nın ihyası' adı altında yeni inşaatlar yapılacağı, ağaçların, yürüme, buluşma ve dinlenme alanlarının betonlaştırılmaya ve ticarileştirilmeye çalışıldığı öne sürülüyor.

sit alanı yok oluyor

taksim dayanışması'nın bir diğer itirazı da gezi parkı’nın yok edilmesine.

parkın deprem başta olmak üzere doğal afetlerde halkın sığınma noktası olması gerekirken, yok edildiğini öne süren grup, planda ağaçların kesildiğini ve çevreye zarar verildiğini söylüyor.

mimarlar odası istanbul şubesi’nden mücella yapıcı, gezi parkı’nın kentsel sit alanı olarak tescilli olduğunu ve burada yapılacak herhangi bir değişikliğin yasaya aykırı olduğunu hatırlatıyor.

teknik olarak hatalı

mimarlar odası planın teknik olarak da uygun olmadığını savunuyor.

al jazeera’nin sorularını yanıtlayan mücella yapıcı, “altta ciddi bir raylı sistem var. metro ve finiküler var. yol cumhuriyet caddesi’nde yer altına indiği anda finiküler ile çakışıyor o yüzden de çok fazla aşağı inemiyor. taksim trafiğini olduğu gibi yerin altına indiriyorsunuz ancak havalandırma ile ilgili bir şey yer almıyor planda” diyor.

yapıcı “yukarıdaki yollar nasıl aşağı inecek? merdivenle nereden inip nereden çıkılacak? kot farkı nereye kadar inecek?” gibi soruların planda cevapsız bırakıldığına dikkat çekiyor.

“bugüne kadar bütün tüneller deprem bahanesiyle ihalesiz yapılmıştır” diyen yapıcı aynı durumun taksim meydanı için de uygulanmasından endişe ettiklerini söylüyor.

yapıcı, uygulama projesinin kimseye duyurulmadan gerekli onayları alarak ve meydandaki inşaatın kimseye haber vermeden, askı süresi bittiği anda başlama ihtimalinin olduğunu belirtiyor.

ideal projede taksim meydanı'nın bugünkü haliyle, trafikle barıştırılarak korunması gerektiğini savunan yapıcı, “tarlabaşı’nda yaptıkları gibi önce bakımsızlığa terk edip, sonra da burası pislik içinde diyerek yıkmaya yöneltmeyecek bir proje geliştirilmeli” diyor.

meydanın mekansal öğeleri

kültür ve tabiat varlıkları 1 numaralı kurulu’nun 6 ocak 1999 tarihli resmi açıklamasında, taksim cumhuriyet alanı'nı, yani kamuoyunun taksim meydanı olarak bildiği bölgeyi olusturan unsurlar: cumhuriyet anıtı, 1. mahmut döneminde yapılan su maksemi, taksim gezisi (gezi parkı) ve atatürk kültür merkezi (akm) olarak sayılıyor. birbirinden ayrılmaz bir bütün olarak tanımlanan bu mekansal öğelerin her birinin korunması gerektiği belirtiliyor.  

aynı açıklamada taksim’den istanbul’a su dağıtımı amacıyla kullanılan, türünün tek örneği tarihi maksemin de, gayrimenkul eserler ve anıtlar yüksek kurulunun 1962 yılında tescilli tarihi eser olarak tanımladığı yer alıyor.

kaynak: al jazeera