iki akp’li vekilin verdiği yasa teklifine göre türk istihbarat teşkilatı mit’e yurt dışında operasyon yetkisi, hapisteki terör örgütleriyle görüşme yetkisi, elemanlarının yargılanmasının kısıtlanması ve izne tabi olması gibi bir dizi hak veriyor.

teklif yasalaşırsa, mit yabancı istihbarat kuruluşlarıyla rekabet edecek bir hale mi gelecek, yoksa bu yetkilerle denetlenemez bir kuruma mı dönüşecek?

‘kanunun yeniden ele alınması gerekliydi’

eski mit müsteşar yardımcısı cevat öneş mevcut yasanın darbe dönemlerinden kalma ve kısıtlayıcı olduğu görüşünde. öneş ile yaptığımız görüşmede "yetkinin sınırları yasada açık seçik gösterilmeli. istihbaratın denetlenmesi için meclis komisyonu kurulabilir. ama mit kanununun mutlak acele ele alınması gerekliydi. demokratik mekanizmalar için gerekliydi… yurt dışında operasyon yetkisi her ülkede var ama faaliyetlerinin takibi önemli. yine de acil ve tartışılmadan geçmesi yanlış olur’ dedi.

'bu yetkiler cia’de de var'

konuyla ilgili görüştüğümüz gazeteci-yazar avni özgürel benzer yetkilerin amerikan istihbarat teşkilatı cia’de de olduğunu ve bu yasa teklifinin gerekli olduğunu söyledi. özgürel: ‘bu değişiklik doğru. uluslararası gelişmelerin ardından görevler mevcut yasayla yerine getirilemez. yasa yadırganmamalı. önemli olan nasıl kullanıldığıdır. türkiye’de sorun yetkinin kötüye kullanımı ve sert kullanımından kaynaklanıyor. uygulamaya bakmak lazım' dedi.

"yetki artırılmalı ama zamanlama ideal değil"

çanakkale onsekiz mart üniversitesi rektörü ve uluslararası ilişkiler uzmanı sedat laçiner de mit'in yetkilerinin artırılması gerektiği görüşünde. laçiner, "diğer ülkelerdeki istihbarat örgütleriyle kıyaslandığında mit'in yetkilerinin artırılması gerekiyor ve bu konuda atılması gereken çok adım var. ancak bu teklifin zamanlaması çok ideal olmadı. üç yıl önce hazırlansa izahı daha kolay olabilirdi. şimdi kamuoyunda algısı farklı olacaktır. türkiye'de yasa hazırlarken genelde hep tek taraflı düşünülür. mesela, güvenlik önlemi alınır; ama hak ve özgürlüklerle ilgili korunması gereken mekanizmalar boş bırakılır. bu teklifte de yeteri kadar iyi belirtilemedi. bir tarafa yetki verirsiniz, tamam. ancak ihtilâflı bir durumda karşı tarafı kim koruyacak? denge olmadığı için de risk doğurma ihtimali var" diye konuştu.

"suç ihtimâli doğuyor"

zaman gazetesi yazarı mümtaz’er türköne’ye göre ise, yeni teklif devletin ‘karanlık tarafı’nı genişletiyor. türköne, "haziranda medyaya bir mit kanun tasarısı yansıdı. yeni teklif de onun istikametinde hazırlanmış gibi görünüyor. bu teklf, mit'i haber toplamak olarak tanımlanan asli görevinden uzaklaştırıyor. teklifin ne getireceği bana göre hazırlayanalar tarafından da hesaplanmadı. bu, devletin hukuk dışı, karanlık bölgesini genişletiyor. suç ihtimali doğuyor. türkiye geçmişte bu işlerden çok çekti. ders çıkartıp şeffaflığa riayet edilmesi lâzım. hukuk kazanır, hukuk dışılık kaybeder." dedi.

‘mit, hukukun ilgi alanından kaçırılıyor’

zaman gazetesi köşe yazarı ve gazeteci bülent korucu değişikliğin hukuka aykırı olduğu görüşünde ve al jazeera’ya yaptığı açıklamada "mit’in bütün eylem ve işlemleri anayasa gereği açık olmalı. kurumun yargılanamazlık zırhı biraz daha kalınlaştırılıyor. bu hukukun üstünlüğünün geriye gitmesi anlamını taşıyor. hukukun ilgi alanından devlet erki kaçırılıyor. bu tip kurumlarda yetkinin daha fazla denetlenmesi gerekli" dedi.

‘mit ülkenin ve vatandaşların iç işlerine karışıyor’

ceza hukukçusu profesör doktor köksal bayraktar da kanun teklifi hakkında al jazeera’ya açıklamada bulundu. mit’in bambaşka bir yapıya ve fonksiyona kavuşacağını savunan bayraktar: "mit’in fonksiyonları aşılıyor. mit devletin güvenliği ile ilgili istihbarat toplayan organdır. mit ülkenin ve vatandaşlarının iç işlerine karışıyor. olağanüstü yetkilere ulaşıyor. bunu hukukun zorlanması ve aşılması olarak görüyorum" dedi.

kaynak: al jazeera