karar, kentsel dönüşüm kapsamında yapılan kamulaştırmalara itiraz eden vatandaşlar için emsal niteliği taşıyor.

mülkü kamulaştırılan vatandaş yargıya başvurdu

istanbul’un birçok bölgesinde olduğu gibi beyoğlu tarlabaşı’nda da kentsel dönüşüm çalışmaları başladı. bu kapsamda bazı mülkler yıkıldı. ancak bazı mülk sahipleri ile beyoğlu belediyesi arasında kamulaştırma bedeli nedeniyle anlaşmazlık ortaya çıktı. bu nedenle yargıya başvuran mülk sahipleri oldu.

namık kemal sönmez isimli vatandaş, mülkünün yasalara aykırı şekilde kamulaştırıldığını belirterek istanbul 2. idare mahkemesi’ne dava açtı. sönmez, kamulaştırma kararının iptal edilmesini istedi. ancak mahkeme bu talebi reddetti.

'mülkiyet hakkı temel hak ve hürriyettir'

namık kemal sönmez bu karar üzerine yüksek yargıya başvurdu. başvuru üzerine dosyayı danıştay 6. dairesi inceledi. danıştay 6. dairesi kararında, mülkiyet hakkının temel hak ve hürriyetlerden olan mülkiyet hakkı olduğunu belirtti. mülkiyet hakkının, kamu yararı amacıyla anayasada belirtilen sebeplere bağlı olarak yasayla sınırlandırılabileceği hatırlatıldı.

'hızlı kentleşme kültürel mirası olumsuz etkiliyor'

kararda, hızla gelişen kentleşme süreci nedeniyle, kent merkezlerinde bulunan kültürel mirasın olumsuz etkilendiği belirtildi. ayrıca, kültürel mirasın yoğun olarak bulunduğu alanların, denetimsiz bir şekilde iskan edilmeleri ve kullanılmaları nedeniyle toplumun can ve mal güvenliğinin tehdit edilir boyuta geldiği de vurgulandı.

'anlaşma yoluna gidilmemiş'

davaya söz konusu taşınmazı da kapsayan bölgenin 2006 tarihinde bakanlar kurulu kararıyla ‘tarlabaşı 1. etap yenileme alanı’ olarak ilan edildiği ifade edildi.
5366 sayılı ‘yıpranan tarihi ve kültürel taşınmaz varlıkların yenilenerek korunması ve yaşatılarak kullanılması hakkında kanun'da anlaşma yolunun esas olduğunu belirten danıştay, “2008 yılında yapılan toplantıların anlaşma yolunun denenmesi anlamında kabul edilemeyeceği, bu anlamda kanunun öngördüğü çerçevede anlaşma yoluna gidilmediği görülmektedir” dedi. danıştay, mülk sahibine yeni oluşturulacak projeden yararlanma imkanı tanınması gerektiğini ancak dava kapsamında yapılan incelemede, bu şekilde bir yaklaşımın sergilenmediğini belirtti.

'mülkiyet hakları farklı kişilere devredilmiş'

beyoğlu belediyesi’nin, anlaşmazlık yaşadığı mülkü, kamulaştırma gerekip gerekmediğini değerlendirmeden kamulaştırma yolunda işlem yaptığı belirtilerek, “yenileme projesinde öngörülen kullanımlar dikkate alındığında ticaret, turizm gibi kamu hizmeti niteliğinde olmayan kullanımlara ayrılmış taşınmazların da kamulaştırması kararı alınarak taşınmaz sahiplerinin mülkiyet haklarının farklı kişilere devri yolunda uygulamalara neden olunduğu anlaşılmaktadır" denildi.

'müdahalenin hukuki olması gerekir'

danıştay, mülkiyet hakkından yoksun bırakan bir müdahalenin kabul edilmesi için hukuki olması gerektiğini kararında belirterek, “müdahalenin meşru bir amaca hizmet etmesi esastır” dedi.

yerel mahkemenin kararını oy çokluğuyla bozdu

davaya konu olan taşınmazın kamulaştırılması zorunluluğu olup olmadığının açıklığa kavuşturulması ve bu çerçevede bir karar verilmesi gerektiğine dikkat çeken danıştay, bu konuda yerel mahkemenin herhangi bir irdeleme yapmadığını belirtti. danıştay, bu nedenlerle istanbul 2. idare mahkemesi'nce verilen ‘dava konusu işlemin hukuka uygun olduğu’ yönündeki kararın bozulmasına hükmetti.

bu karar oy çokluğuyla alındı. danıştay 6. dairesi'nin bir üyesi, yerel mahkemenin kararının doğru olduğu yönünde görüş bildirdi.

kaynak: al jazeera