“yaptırımlar öncesi lobi yapmaya başlamıştık, şimdi ticaret çok gelişir.”

dış ekonomik ilişkiler kurulu (deik) türk-iran iş konseyi başkanı rıza eser, iran ile nükleer müzakerelerde anlaşma olmasını böyle yorumluyor. eser, anlaşmanın iş dünyası açısından çok önemli olduğunu vurguluyor, iranlıların türkleri yatırım için beklediğini söylüyor:

“yaptırımların kalkması çok önemli. bu şekilde 2016 için 35 milyar dolar olan hedefi rahatlıkla yakalarız. yaptırımlar nedeniyle iran’da birçok yatırım yarım kaldı. avrupa ülkeleri de iş kapmak için lobi yapıyor, biz de çok öncesinden beri temastayız. özellikle inşaat sektörü yatırım için çok istekli, fırsatlar var. iran da yatırımı kolaylaştırmak için kanunlar çıkardı. enerji ve işçilik maliyetleri de sektöre göre türkiye’den daha ucuz, oranlar yüzde 30’a kadar çıkabiliyor.”

iran ihracatta yedi basamak yükseldi, ilk 10'a girdi

rıza eser yaptırımlar döneminde birçok sektörde azalan ihracatın da yükselişe geçeceği görüşünde. parite ve jeopolitik etkilerle yılın ilk üç ayında toplam ihracatta yüzde 6,8 gerileme oldu. ama iran yükseliş yaşanan ülkelerin başında. iran’a ihracat ilk üç ayda yüzde 31 artış gösterdi. iran türkiye’nin ihracat listesinde yedi basamak yükseldi, 10'uncu sıraya yerleşti.

‘sanayi ürünleri ihracatı patlar’

deik türk-iran iş konseyi başkan yardımcısı ayhan fidan, ambargonun kalkmasının en çok türkiye’ye yarayacağını düşünüyor. al jazeera’ye konuşan fidan, özellikle iran ile sınır kapısı olan van, hakkâri ve ağrı’da ticaretin çok artacağından emin. fidan sanayi ürünleri ihracatında da patlama olacağını söylüyor:

“20 gün önce iran’da kalkınma bakanı cevdet yılmaz ile temaslarda bulunduk. özellikle sanayi ürünleri ve lojistik konusunda gelecek çok parlak. tırlarla ilgili problem vardı. o da çözüldü. biz avrupa’nın giriş kapısıyız iran’a. avrupa’nın her yapacağı işten de türkiye nemalanacak. iran’la imzalanan ve ocak ayında yürürlüğe giren tercihli ticaret anlaşması ile de ihracat artacak.”

‘mücevhere giden para yatırıma akacak’

türkiye’nin iran’a ihracatında bu yılın ilk üç ayında mücevher öne çıktı. geçtiğimiz yılın ilk ayına göre mücevher ihracatı beklentilerin çok üzerinde, 372 kat arttı. fidan bunun yaptırımlar nedeniyle olduğunu söylüyor:

“kapalı bir ekonomi oldukları için yatırım yapamıyorlardı; paralarını mücevherde, altında tutuyorlardı. şimdi ise yatırımlar artacak; demir, çelik, otomotiv gibi sanayi ürünleri yükselecek.”

türkiye çelik üreticileri derneği genel sekreteri veysel yayan da yaptırımlarla neredeyse sıfır noktasına gelen ihracatın yeniden canlanacağını düşünüyor:

“bizim yaptırımlar öncesi iran’a 450-500 milyon dolarlık bir yatırımımız vardı, şimdi neredeyse sıfırlandı. yeniden ticaret imkânı doğacaktır. bu potansiyel hayata geçebilir.”

türkiye ile iran arasındaki dış ticaret hacmi, 2000 yılında bir milyar dolarken 2012’de 22 milyar dolara çıktı. ama sonra 2014’te 13.7 milyar dolara indi. türkiye’nin iran’a ihracatı 2014’te 3.9 milyar dolar, ithalatı ise 9.8 milyar dolar oldu.

kaynak: al jazeera