abd’nin önemli düşünce kuruluşu atlantik konseyi’nin istanbul’da yapılan enerji ve ekonomi zirvesi, bu yıl katılımcıları geçen yıllara göre daha fazla heyecanlandırıyor. petrol zengini irak’taki durum, kullanılamayan petrol boru hatları, rusya-ukrayna krizi ve doğu akdeniz’de petrol ve doğalgaz merkezli yaşanan sorunlar, zirvenin gündemini belirliyor.

her yıl dünya enerji kaynakları ve üretimiyle ilgili görüşlerin yer aldığı, kaynakların nasıl daha verimli kullanılabileceğinin konuşulduğu zirvede bu yıl çok daha güncel konular konuşuluyor, sorunlara hızla çözüm bulunmaya çalışıyor.

irak’taki petrol anlaşmazlığına yönelik çözüm heyecanı

irak merkezi hükümeti ve kürdistan bölgesel yönetimi (ikby) arasındaki petrol krizi, ilk günün belirleyici konusu. sebebi, irak’ta kurulan yeni hükümet ve ikby arasında 18 kasım’da geçici de olsa bir anlaşma imzalanmış olması ve bu anlaşmanın ardından iki hükümetin petrol bakanlarının ilk kez bir araya geliyor olması.

amerika birleşik devletleri’nin (abd) eski bağdat ve ankara büyükelçilerinin, mevcut büyükelçilerin, irak’ta büyük yatırımları bulunan şirket yöneticilerinin dilinde bu konu var, gün boyu heyecanla oturumu bekliyorlar. kuzey irak’ta büyük petrol ve doğalgaz yataklarını işleten genel energy’nin ortağı mehmet sepil ile konuşuyoruz, "durumun gerçekten umut verici olup olmadığını bu oturumdan sonra göreceğim, merakla bekliyorum konuşmalarını." diyor.

zirvede iyimser bir hava hakim

konuşma öncesi türk enerji bakanı taner yıldız’ın konuşmasından, irak petrol bakanı abdul mehdi ile yaptığı görüşmenin ardından yapılan açıklamalar, iyimser bir hava olduğunu gösteriyor. oturumların açılış konuşmalarında da hem enerji sektöründeki ceo’ların, hem akademisyenlerin hem de siyasilerin toplantıya iyimser beklentilerle geldiği görülüyor. mehdi ile konuşasından sonra taner yıldız, “artık bağdat’tan petrol bakanlarını türkiye’de sık sık göreceksiniz” diyor gazetecilere, mehdi de gülerek kendisine katılıyor.

bağdat ve erbil yakınlaşmasının en büyük göstergesi olan iki petrol bakanının katıldığı toplantı da iyimser bir havada geçiyor. mehdi “ikby’yi petrol sahalarında gösterdikleri başarıdan dolayı tebrik ediyorum” diyor. hawrami ise, biraz daha temkinli. “irak’ın birliğe ihtiyacı var, ancak sadece petrol olan bir ülke için detaylar da çok önemli” diyor. mehdi’nin yaklaşımını çok samimi bulduğunu söyleyen hawrami, “umarım bağdat da bu yaklaşımda olur” diye eklemeyi de ihmal etmiyor.

kerkük ve diğer soru işaretleri

bağdat ve erbil arasındaki önemli sorunlardan biri de kerkük. işid ülkede ilerleyişini sürdürürken irak ordusu kerkük’ten tamamen çekilmiş, barzani kerkük’e giderek ‘kerkük’ü ikby’nin parçası yapmak için çalışacağız’ mesajı vermişti. hem gazetecilerin, hem toplantıya katılanların merak ettiği konu buydu, ancak bakanlar ayrı ortamlarda bulunduğunda sorulan kerkük sorularına kaçamak yanıtlar verdi. ortak oturumda ise mehdi’ye iletilen kerkük petrollerinin geleceği ile ilgili soruya iraklı bakan gülerek “bu soru hawrami’ye iletilmeli” yanıtını verdi. hawrami de gülerek soruya yanıt verdi: “irak anayasasının dışına çıkmayacağız.”

her ne kadar katılımcılar bardağın dolu tarafını görmekten yana olsa da, aslında masada bir çok soru işareti var. kerkük petrol bunlardan biri… geçici anlaşma sağlandı ve pratik adımlar da iyi niyet göstergesi olarak hızla atıldı. ancak hawrami’nin de söylediği gibi, gelir paylaşımı, kürt petrolünün dünya piyasasına ulaştırılması gibi konularda henüz uzlaşma sağlanmadı.

abd’nin eski ankara büyükelçisi ve atlantik konseyi avrasya merkezi direktörü ross wilson, oturumda moderatördü. oturumun bitişiyle birlikte yanına gidip “kalıcı bir çözüm için gerçekten umut var mı?” diye soruyoruz, “geçici anlaşma ve bu toplantı bile çok umut verici adımlar. ancak masada bir çok sorun var. sorunlar burada konuşulduğu gibi kerkük’le bitmiyor, bekleyip göreceğiz” diyor.

ukrayna konusunda da iyimserlik var

zirve, sadece irak’taki petrol sorununa çözüm aramıyor. gündemde ukrayna’daki gaz krizi de var. amerikan enerji bakanı ernest moniz, bu konuda da iyimser. rusya’dan gelecek tedariklerin yaptırımlarla engellenmediğini, sorunun çözüleceğini umduğunu söylüyor. taner yıldız ise sorunun doğrudan tarafı olmayan türkiye’yi etkilemesinden rahatsız. “ukrayna krizindeki son durumdan dolaylı yoldan etkilenen ülkenin türkiye olmasını istemiyoruz.” diye konuşuyor.

taner yıldız’ın abd’li mevkidaşı moniz’e verdiği bir başka mesaj da kıbrıs çevresindeki doğalgaz yataklarıyla ilgili. “dünyanın her tarafta tutarlı olması lazım. irak'ta kuzey güney demeden irak halkının tamamına ait olan bir petrolden söz ediyorsak kıbrıs'ta da aynı şeyden söz etmeliyiz.” diyerek kuzey kıbrıslı türklerin de doğalgazdan eşit yararlanma hakkı olduğunu, irak örneği vererek hatırlatıyor.