irak cumhurbaşkanı celal talabani, bağımsız bir kürt devletinin ilan edilmesinin, bugün irak bünyesinde edindikleri özgürlüklerden yararlanan iraklı kürtlerin çıkarına olmadığını belirterek, bunu ‘uzak bir ihtimal’ olarak niteledi.

talabani, al jazeera'nin ingilizce yayın yapan televizyonuna, son dönemde merkezi hükümetle ilişkileri gerilen irak'ın kuzeyindeki kürt bölgesel yönetiminin bağımsızlığını ilan edeceği tartışmaları ile bölgesel ve yerel gelişmeleri değerlendirdi. 

bu iddiaların aksi yönünde açıklamalarda bulunan ve avrupa örneğini vererek, ‘dünyanın birleşme yönünde hareket ettiğini’ kaydeden talabani, şu ifadeleri kullandı:

“bu konuda açık konuşmamız lazım. birleşik irak içerisinde kalmamız daha iyi. malumunuz, bugünkü dünya küçük devlet dünyası değil; şimdi büyük birlikler zamanı. avrupa ülkelerine bakın, başka ülkelere bakın, hepsi birleşmeye çalışıyor. gerçekçi olmamız lazım. halkına hizmet etmek isteyen bir politikacı, onlara çıkarları yönünde liderlik eder.”

kürtlerin self-determinasyon hakkına sahip olduğunu, fakat şu anda bunu irak’ın demokratik sistemine katkı yapmak için kullandıklarını ifade eden talabani, “bir gün bağımsız kürdistan olacak mı?” sorusuna karşılık olarak, “dünyada hiçbir şey olmaz değil, tabii ki en doğal hakkımızdır. fakat ben kürt devletinin yakın zamanda kurulmasını uzak bir ihtimal olarak görüyorum” dedi.

'sınırların kapanma ihtimaline' vurgu

cumhurbaşkanı ayrıca, bağımsızlık ilan edilmesi durumunda, türkiye, suriye, iran ve irak’ın sınırları kapatarak, kendilerini bölgede zor bir durumda bırakabileceğinin altını çizdi. 

kürtlerin irak içinde sahip olduğu haklardan yararlandığını vurgulayan talabani, “bu çerçevede, demokratik federal irak içindeki tüm faaliyetlere katılıyoruz. her türlü hak ve fırsata sahibiz” şeklinde konuştu. 

eski lider saddam hüseyin'in devrilmesinin ‘yeni irak’ın’ başlangıcı olduğunu belirten talabani, ülkenin artık özgür medyaya ve seçimlere sahip olduğunu söyledi. son seçimlerde, başbakan nuri el maliki’nin mahkemeye başvurarak, seçimlerle ilgili itirazda bulunduğunu hatırlatan cumhurbaşkanı, “bu, seçimlerin özgürce yapıldığının sinyalidir” ifadesini kullandı.

irak’ın hala eksikleri olduğunun farkında olduğunu söyleyen talabani, “farklı gruplar arasında gerçek bir ulusal birlik kurmalıyız” dedi. irak cumhurbaşkanı, farklılıkların gerçek demokrasinin sinyali olduğunu vurgulayarak, “ben, bağdat ile kürdistan arasındaki sorunları çözmek için buradayım” dedi.

cumhurbaşkanı, rakip liderleri bir siyasi toplantı çerçevesinde bir araya getirmeye çalıştığını ifade ederek, bazılarının ön koşulları olduğunu ifade etti.

'mezhep ayrımı' iddialarını reddetti

ülkede sünnileri izole edildiği yorumlarına katılmadığını söyleyen iraklı lider, “ben sünni’yim, hükümet sözcüsü sünni, başbakan yardımcısı sünni, haritaya bakarsanız birçok sünni göreceksiniz” şeklinde konuştu.

kendisine 'cumhurbaşkanı yardımcısı tarık el haşimi’nin kürdistan’a sığındığı' hatırlatılan talabani, haşimi’nin başkent bağdat’ta yargılanmak istemediğini, bunu yaparsa mahkum olacağını ve kendisinin kürdistan’a dönüp dönmeyeceğini bilmediğini söyledi.

cumhurbaşkanı, kuzey irak’ta, özellikle yeni jenerasyonun arapça öğrenmediğine ve irak ile pek fazla bağlantı hissetmediğine ilişkin bir yoruma cevap olarak şunları söyledi:

"yeni jenerasyonlar, diktatörlüğü görmedi, devrimi görmedi, zorlukları ve kürt halkının trajedisini tecrübe etmedi… saddam hüseyin döneminden önce bağdat ile erbil arasında bağlantı vardı. bu bağ hala canlı, sadece yeni jenerasyonların bunu tecrübe etmesi lazım. hükümetler savaşsa bile, halkların arası iyiydi. kürt ve arap halklarının kardeşliğini yeni jenerasyonlara anlatmalıyız."

‘komşularımıza kıyasla iyi örneğiz’

talabani, 'maliki’nin saddam hüseyin’in yolundan ilerleyip ilerlemediğine' ilişkin bir soruya ise, “aynı fikirde değilim. ben dahil hepimizin eksiklikleri oldu. durumdan hepimiz sorumluyuz” dedi.

iraklı lider, ülkesinin demokrasiyi giderek daha fazla öğrendiğini ifade ederek, “tabii ki orada, burada insan hakları ihlalleri oluyor, ama komşularımızla karşılaştırıldığımızda iyi bir örnek olduğumuzu düşünüyorum" dedi.

bağdat yönetiminin farklı seslere karşı uyguladığı baskıcı politikalar ile ülkede aşırı seviyelerde seyreden yolsuzluk, sivil toplum örgütleri tarafından yoğun olarak gündeme getiriliyor. ülkeden, siyasi aktivistler dışında, batı tarzı yaşam tarzı ve görüntüye sahip kesimlerin din polisinin baskılarına ve saldırılarına maruz kaldığı haberleri de geliyor. haşimi’ye yönelik yakalama emri de, birçok çevre tarafından hükümetin rakiplerini etkisizleştirme çabaları çerçevesinde görülüyor.

talabani, abd askerlerinin neden irak’ta kalması taraftarı olmasının nedenlerini ise, ‘abd’den alınan silahların kullanımına yönelik irak askerlerinin eğitimi’ ve washington’ın ‘irak’a petrol için gelmediğini kanıtlamış olması’ olarak sıraladı.

saddam hüseyin yönetimindeki baas rejimine son vermek için 2003 yılının mart ayında irak işgaline başlayan abd askerleri, savaşı sona erdiren çekilme sürecini, 18 aralık tarihinde tamamlamış ve ülkedeki güvenlik faaliyetlerini tamamen iraklı güçlere bırakmıştı.

ülkesinin, ‘suriye’de demokratik reform’ taraftarı olduğunu söyleyen cumhurbaşkanı, bunun yanında, sorunların ‘ülkenin egemenliği çerçevesinde’, ‘dış askeri müdahalelerden bağımsız olarak’ ve ‘suriyelilerin istediği şekilde’ çözülmesini umduklarını söyledi.

'iran, nükleer silah istemiyor'

talabani, iran’ın nükleer programına ilişkin bir soruya karşılık ise, bu ülkenin liderlerini iyi tanıdığını ve yönetimin nükleer silah değil, sadece nükleer teknoloji istediklerinden emin olduğunu söyledi. cumhurbaşkanı, “(iran dini lideri) ayetullah hamaney, defalarca (nükleer) bombaların islam’a aykırı olduğunu, çünkü masum insanları öldürdüğünü söyledi” diye konuştu. iraklı lider, iran’ın, yeniden başlatılan ‘5+1’ götüşmeleri çerçevesinde yeni önerileri olduğunu ve bu sefer süreci ciddiye aldığını belirtti.

sorunun askeri tehditle çözülemeyeceğini de vurgulayan talabani, 5+1 ülkelerinin, tahran’ın nükleer silah yapmasını engelleyecek ve teknolojinin barışçıl kullanımını garanti altına alacak öneriler sunması gerektiğini ifade etti.

iran ve 5+1 grubu (bm güvenlik konseyi’nin beş daimi üyesi konumundaki abd, fransa, ingiltere, çin ve rusya ile almanya) arasındaki nükleer müzakereler, istanbul’da 14 nisan tarihinde yeniden başlamıştı. görüşmelerin bundan önceki son turu, 2011 yılının ocak ayında istanbul'da yapılmış, fakat bir anlaşma sağlanamamıştı.

israil ve başta abd olmak üzere batılı ülkeler, iran'ın nükleer silah sahibi olmaya çalıştığına inanıyor. tahran yönetimi ise batı tarafından uygulanan yaptırımlar nedeniyle durdurmayacağını vurguladığı nükleer programının barışçıl olduğunu ve elektrik üretimi için nükleer teknolojiye ihtiyaç duyduğunu belirtiyor.

kaynak: al jazeera