mısırlılar, kasım ayının son günlerinde parlamento seçimlerinde oy kullanmaya başlayacak ve çoğu, oylarını, belki de hayatlarında ilk defa, ülkelerinin geleceğinde gerçekten bir payları olabileceği umuduyla verecek.

hüsnü mübarek’in devrilmesinin ardından neredeyse on ay geçtikten sonra mısırlılar, nihayet, eski düzen yerine demokratik kurumlar inşa etme yolunda, eski otokratik rejimi yıkan tahrir meydanı ve “arap baharı”nın idealizminden yararlanıp yararlanamayacaklarını açığa çıkaracak bir testte kendi tercihlerini kullanacak.

bu hiç kolay olmayacak. akıl karıştırıcı ve karmaşık bir seçim sistemini anlamak; adaylar, seçmenler ve izleyiciler açısından aynı şekilde zor görünüyor. mısır’ın arap ülkeleri arasında en düşük okuryazarlık oranlarından birine sahip olması ise işleri daha da zorlaştıracak.

ancak, seçim sisteminin karmaşıklığının haricinde, mısırlıların seçim süreciyle ilgili çok daha büyük endişeleri var.

sivil-asker ilişkileri

ülke, yönetimdeki askeri konseyin kontrolü altındayken, yeni parlamentonun gerçek yetkilere sahip olup olmayacağı ve yönetimdeki generallerin, sivillerin inisiyatif alması için bir kenara çekilip çekilmeyeceği sorgulanıyor.

askeri konsey, devrimi destekleyenler tarafından, planlanan cumhurbaşkanlığı seçimlerini 2013 yılına ötelediği ve bu yüzden ülkenin sivil yönetime geçmesini geciktirdiği için eleştiri almıştı.

göstericileri bastırmak için kullandıkları sert yöntemlerden, sivil muhalifleri susturmak için askeri mahkemeleri devreye sokmalarına kadar, devrim sonrası dönemdeki uygulamaları, geçmişi askeri yöneticilerle dolu ülkede şüpheleri güçlendirmişti.

kuzey afrikalı bir analist olan elijah zarwan bu konuda, “önümüzdeki yıllarda, mısır siyasetindeki temel sorulardan biri sivil-asker ilişkileri olacak. ordu, imtiyazlı konumundan kolay kolay vazgeçmeyecektir” diyor.

başbakan yardımcısı tarafından önerilen ve halihazırda dolaşımda olan bir doküman, başka bazı kalemlerle birlikte, askeri bütçenin parlamentonun denetiminden hariç tutulmasını önerdi.

bu yüzden, seçimler, ordunun yıllardır faydalandığı ekonomik menfaatler ve dokunulmazlıklardan feragat edecek şekilde kendisini sivil denetime bırakmaya ne kadar hazır olduğunu gösterecek nihai bir sınav olmasının yanısıra, mısırlılara orduyu dizginleme konusunda olağanüstü bir şans veriyor.

sadece ılımlı bir değişiklik mi olacak?

diğer taraftan birçok seçmen, istedikleri temsilcileri seçme şansı verecek olan bu süreçten moral bulacak.  birçok partinin yasaklandığı geçmişteki hileli seçimlerde bundan mahrum kalmışlardı.

zarwan, “yeni parlamento, sokaktaki muhalefetin neredeyse tümünü dışarıda bırakan eskisinden kesinlikle çok farklı görünecek” diyor.

mübarek’in eski partisi ulusal demokrasi partisi’nin (udp) üyeleri dahi seçilme şansı elde ederken, müslüman kardeşler gibi, eskiden tecrit edilen partiler ve gruplar varlıklarını hissettirme fırsatına sahip olacak.

şu ana kadar bastırılmış siyasi ve dini görüşleri kapsayacak geniş bir yelpazeyle birlikte, eski rejimin kalıntılarını da içeren çoğulcu bir parlamento, mısır’ın sorunlarını bir gece içinde çözebilecek bir kurum yaratamayabilir.

ancak, kahire merkezli bir stk olan nazra feminist çalışmalar grubu’nun başkanı ve anayasa reformu uzmanı mozn hassan’a göre seçimler, ülkenin siyasi uyanışında, en azından, önemli bir başlangıç noktasına işaret ediyor.

hassan “bu seçimler mısır’ı değiştirmeyecek, vaziyet bu değil. ancak, halkın kimi istediğini belirleyecek; islamcıları veya eski udp üyelerini seçip seçmeyeceklerini… seçimler bunu netleştirecek” diyor.

söz konusu netleşme ise, başlı başına, mısır’ın demokratik karnesini güçlendirme yolunda atılmış çok büyük bir adım olacaktır.

hassan’ın da ifade ettiği gibi “insanlar, mısır’ı askeri konsey yönetsin diye devrim yapmadılar ve hayatlarını da bunun için feda etmediler”.

kaynak: al jazeera