nükleer programı nedeniyle özellikle batılı ülkelerce yakından izlenen iran'ın önde gelen bir diplomatı, amerika birleşik devletleri'nin (abd) saldırısına uğramaları halinde, buna yanıtlarının sert olacağını söyledi. iran’ın moskova büyükelçisi seyid mahmud rıza seccadi, “ülkemiz, dünyanın her yerinde abd'ye saldırı düzenleme kapasitesine sahiptir” dedi.

seccadi ayrıca, abd’nin petrol ihraç eden ülkeler örgütü'nün (opec) en büyük ikinci üyesine saldırı düzenlemesinin ciddi bir hata olacağını vurgulayarak, bunun intiharla eşdeğer olacağı yorumunda bulundu.

“abd, iran’ın nasıl bir ülke olduğunu, iranlıların nasıl birlik içinde olduklarını biliyor” diyen seccadi, iran’ın bu nedenle abd’ye dünyanın her yerinde missillemede bulunabileceğini  vurgulyarak, “abd saldırması halinde bundan büyük pişmalık duyacaktır” diye konuştu.

abd’nin iran’a askeri saldırıda bulunma planının senelerdir gündemde olduğunu söyleyen büyükelçi, iran’ın asla ilk saldıran taraf olmayacağına da vurgu yaptı.

iran’a yönelik çeşitli mali yaptırımlar uygulayan washington ise askeri operasyon planının olmadığını ancak iran’ın nükleer silah yapmasının önüne geçmek için her türlü seçeneği masada tuttuğunu vurguluyor.

tahran yönetimi daha önce de abd’nin olası bir saldırısına verilecek yanıtın sert olacağını belirtmiş, israil’i ve körfez ülkelerindeki abd üslerini hedef alacağı tehdidinde bulunmuştu. iran, dünyanın önemli petrol transit yollarından olan hürmüz boğazı’nı da kapatmakla tehdit etmişti.

abd’den yeni yaptırımlar

abd başkanı barack obama, 6 şubat tarihinde iran’a yaptırımları artırma kararı aldığını açıklamıştı. bu bağlamda abd bankalarına iran hükümetiyle bağlantılı hesapların dondurulması için yeni yetkiler verilmişti. 

obama, iran bankalarının bazı işlemlerini gizleyerek, nükleer programı nedeniyle uygulanan mali yaptırımlardan kaçmaya çalıştıklarını belirtmiş ve yeni kararla var olan yaptırımların bazı boşluklarının doldurulması  hedef alındığını söylemişti.

abd, son olarak 31 aralık'ta tahran’a karşı uygulanan yaptırımları genişleten bir yasa yürürlüğe koymuştu. yasa, iran merkez bankası ve diğer finans kuruluşları ile iş yapan şirketlerin abd ekonomisi ve mali sistemi ile ilişkilerinin kesilmesini kapsıyordu.

söz konusu yasa, ilgili ödemelerin büyük bölümünün merkez bankası üzerinden yapıldığı petrol ticaretini vurmayı amaçlıyor. bu çerçevede, tahran’a para transferi yapan yabancı merkez bankalarının da yasadan etkilenebileceği belirtiliyor ve müttefik ülkelerden iran ile petrol ticaretini azaltmaları talep ediliyor.

abd’den sonra avrupa birliği (ab) de, ocak ayında nükleer programı ile nükleer silah üretmeye çalıştığına inandığı iran’ın petrol başta olmak üzere çeşitli sektörlerini hedef alan yaptırımlar uygulama kararı almış, ayrıca iran merkez bankası'nın üye ülkelerdeki aktiflerini, meşru ticareti ve borç ödemelerini engellemeyecek şekilde kısmen dondurmuştu.

ortadoğu ülkesinden yetkililer, ab’nin altı ay içinde uygulamaya konulacak kararı devreye girmeden önce bloğa ihracatın kesilebileceğini belirtmişlerdi.

gerilimi uaek raporu tetiklemişti

uluslararası atom enerjisi kurumu (uaek), kasım ayında yayımladığı raporda, iran'ın nükleer programının askeri boyutuna ilişkin ‘güvenilir kaynaklardan bilgi edindiklerini’ ve bu çerçevede, ülkenin ‘nükleer silah tasarladığına ve silah üretmek için deneysel faaliyetlerde bulunduğuna’ ilişkin bilgisi olduğunu söylemişti.

tahran, ekim ayında ilk nükleer santrali olan bir milyar dolar değerindeki buşehr santralini devreye sokmuş ve uranyum zenginleştirme faaliyetlerini başarıyla yürüttüğünü açıklamıştı. 

santral, uaek’nın aktif reaktörler listesinde bulunuyor.

abd, iran'ın hürmüz boğazı’nı kapama tehditleri üzerine, umman denizi'ne açılan ve petrol ticareti açısından kilit önemde olan boğaz’ın kapatılmasına asla izin verilmeyeceğini açıklamıştı. taraflar arasındaki sert açıklamalar sürerken boğaz açıklarındaki sularda aralık ayı sonundan ocak ayı başına kadar devam eden geniş çaplı bir tatbikat düzenleyen iran, iki de yeni füze denemişti.

kaynak: al jazeera ve ajanslar