kuzey atlantik anlaşma örgütü'nün (nato) türkiye malatya'ya füze kalkanı yerleştireceğini ilan etmesinin ardından türkiye'yi tehdit eden iran'dan, yeni açıklamalar geldi. iran devrim muhafızları’nın başkan yardımcısı hüseyin selami, yarı resmi fars haber ajansına yaptığı açıklamada "iran, topraklarını islam cumhuriyeti’ne karşı askeri saldırı düzenlemek için kullanacak her ülkeye saldıracaktır” ifadelerini kullandı.

selami, "iran’a yönelik düşmanca operasyonlar için kullanılacak her nokta, bizim askeri birliklerimizin misilleme saldırısına maruz kalacaktır" dedi.

iran’ın tartışmalı nükleer programıyla ilgili batı ile tansiyonun yükselmesinin ardından, devrim muhafızları, cumartesi günü iki günlük bir kara tatbikatı başlatmıştı. iran basını tatbikatın ülkenin güneyinde yapılan küçük çaplı bir tatbikat olduğunu belirtmişti. 

amerika birleşik devletleri (abd) ve israil, diplomasinin tartışmaya çözüm getirmesi halinde askeri operasyon düzenleneceği yönünde bir açıklamada bulunmamıştı. iran, nükleer programının tamamen barışçıl olduğunu ve nükleer silah geliştirmeyi hedeflemediğini savunuyor.

iran, daha önce olası bir askeri operasyona yönelik karşılığının sert olacağı konusunda uyarıda bulunmuş, israil’i ve körfez ülkelerindeki abd üslerini hedef alacağı ve petrol transferinde hayati önem taşıyan hürmüz boğazı’nı kapatacağı tehdidinde bulunmuştu.

son olarak 48'inci münih güvenlik konferansı'nda 'yeni ortadoğu'nun inşası' başlıklı panelde konuşan türkiye dışişleri bakanı ahmet davutoğlu tahran yönetimine nasıl davranılması gerektiği şeklindeki bir soruya türkiye dışişleri bakanı, en kötü seçeneğin askeri müdahale olacağını söyleyerek yanıt vermişti. taraflar arasında karşılıklı olarak güven sağlandığı takdirde sorunun çok kısa bir süre içinde çözülebileceğini aktaran davutoğlu, "askeri müdahale bölge için bir felaket olur" ifadesini kullanmıştı.

türkiye'yi tehdit etmişlerdi

iran devrim muhafızları’ndan benzer bir açıklama kasım ayında yapılmıştı. hava-uzay kuvvetleri komutanı tuğgeneral emir ali hacızade abd ve israil'in saldırısına uğramaları halinde nato'nun türkiye'deki füze kalkanını vuracaklarını söylemişti. hacızade, "düşmanlar, şimdi de bir aldatma ile türkiye'ye füze kalkanı yerleştiriyorlar. biz hazırız. saldırıya uğramamız halinde ilk olarak türkiye'deki füze kalkanını hedef alacağız, sonra başka yerlerdeki diğer hedefleri vuracağız'' demişti. hacızade, "türkiye halkı, bilinçlidir ve eminiz ki bu basiretli halk, bu komplonun önünü alacak. bizzat müslüman türkiye halkının, tehdit başgösterdiğinde füze kalkanını paramparça edeceğine eminiz" diye konuşmuştu.

açıklamanın ardından dışişleri bakanı ahmet davutoğlu iranlı meslektaşını arayarak açıklama istyemişti. iran dışişleri bakanı ali ekber salihi ise açıklamaların kişileri bağladığını ifade ederek iran hükümetinin tutumunun bu yönde olmadığını belirtmişti.

sert yaptırımlar

abd ve avrupa birliği’nin iran’a nükleer programından vazgeçmemesinin ardından, ülkeye yönelik yaptırımları sertleştirmişti. abd başkanı barack obama’nın 31 aralık'ta imzalayıp yürürlüğe koyduğu, tahran’a karşı uygulanan yaptırımları genişleten yasa, iran merkez bankası ve diğer finans kuruluşları ile iş yapan şirketlerin abd ekonomisi ve mali sistemi ile ilişkilerinin kesilmesini kapsıyor.

söz konusu yasa, ilgili ödemelerin büyük bölümünün merkez bankası üzerinden yapıldığı petrol ticaretini vurmayı amaçlıyor. bu çerçevede, tahran’a para transferi yapan yabancı merkez bankalarının da yasadan etkilenebileceği belirtiliyor ve müttefik ülkelerden iran ile petrol ticaretini azaltmaları talep ediliyor.

abd’den sonra avrupa birliği (ab) de, ocak ayında nükleer programı ile nükleer silah üretmeye çalıştığına inandığı iran’ın petrol başta olmak üzere çeşitli sektörlerini hedef alan yaptırımlar uygulama kararı almış, ayrıca iran merkez bankası'nın üye ülkelerdeki aktiflerini, meşru ticareti ve borç ödemelerini engellemeyecek şekilde kısmen dondurmuştu.

ortadoğu ülkesinden yetkililer, ab’nin altı ay içinde uygulamaya konulacak kararı devreye girmeden önce bloğa ihracatın kesilebileceğini belirtmişlerdi.

gerilimi uaek raporu tetiklemişti

uluslararası atom enerjisi kurumu (uaek), kasım ayında yayımladığı raporda, iran'ın nükleer programının askeri boyutuna ilişkin ‘güvenilir kaynaklardan bilgi edindiklerini’ ve bu çerçevede, ülkenin ‘nükleer silah tasarladığına ve silah üretmek için deneysel faaliyetlerde bulunduğuna’ ilişkin bilgisi olduğunu söylemişti.

tahran, ekim ayında ilk nükleer santrali olan bir milyar dolar değerindeki buşehr santralini devreye sokmuş ve uranyum zenginleştirme faaliyetlerini başarıyla yürüttüğünü açıklamıştı. santral, uaek’nın aktif reaktörler listesinde bulunuyor.

abd, iran'ın hürmüz boğazı’nı kapama tehditleri üzerine, umman denizi'ne açılan ve petrol ticareti açısından kilit önemde olan boğaz’ın kapatılmasına asla izin verilmeyeceğini açıklamıştı. taraflar arasındaki sert açıklamalar sürerken boğaz açıklarındaki sularda aralık ayı sonundan ocak ayı başına kadar devam eden geniş çaplı bir tatbikat düzenleyen iran, iki de yeni füze denemişti.

kaynak: ajanslar