new york teknoloji enstitüsü (nyti) araştırmacıları, doğal sonar yeteneğini kullanarak avlanan en eski canlı türünü tespit ettiklerini açıkladı. kafatası fosili abd'nin güney carolina eyaletindeki bir drenaj kanalında bulunan cotylocara macei, modern dişli balinalara benzerlik gösterdiği gibi sesle yer bulma (ekolokasyon) yeteneğine sahip ilk canlı olarak ifade edildi.

yapılan keşif, sesle yer bulma özelliğinin geçmişleri 32-34 milyon yıl öncesine uzandığı düşünülen ve ispermeçet, katil, beluga balinası ile yunus  gibi canlılarda evrimleştiğini öne sürdü. balinalar, 35 milyon yıl önce iki gruba ayrılmış ve dişlere sahip olanlar avcı olarak yaşamlarını sürdürürken, dişlerini kaybedenler karides gibi küçük canlılarla beslenmeyi sürdürmüştü.

cotylocara'nın 56 santimetre uzunluğundaki kafatasında burun deliklerinin etrafında birçok çukur olduğuna dikkat çeken araştırmacılar, memelinin ses dalgalarını kalın üst ve alt çene kemiği yardımıyla oluşturabildiğini düşünüyor. fosilin omurga ve kaburga kemiklerinden oluşan bütünü, antik balinanın 3-3.5 metre uzunluğunda olduğuna işaret ediyor.

araştırmada yer alan anatomi profesörü jonathan geisler, ekolokasyonun büyüleyici bir yetenek olduğunu ifade ederek, "cotylocara çok az ışık bulunan veya çamurlu derin sularda hem yön bulmanızı hem de avlanmanızı sağlayan bir sonar sistemine sahipti" dedi.

memelilerin olağanüstü yeteneği

cotylocara, görünümüyle modern beyaz balinalara benzerlik gösteriyor olmasına rağmen, yaşayan türlerle arasında yakın akrabalık bulunmuyor. geisler, "cotylocara ekolokasyon yeteneğine sahip ilk balina ve yunuslardan çok erken ayrılıp 25-26 milyon yıl önce yok oldular. bugün hayatta kalan akrabaları bulunmuyor" dedi.

sonar yeteneği bulunan balinalar, hava delikleriyle kafatasları arasında bulunan yumuşak dokulu geniz boşluğu sayesinde yüksek frekanslı sesler üretebilirken, insanların ses üretme yeteneği gırtlaktan geliyor.

en güçlü sonar yeteneğe sahip olan ispermeçet balinaları, özel organlarının da yardımıyla havayı geniz boşluklarından iterek burunlarından bir tıklama, titreme gibi ateşliyorlar. son derece güçlü olan ses dalgalarının menzili, 60 kilometre olarak biliniyor.

geisler, modern balinaların kafatasında bulunan ve ses dalgaları üretmelerini sağlayan yağ dokusu dolu 'melon' organının, milyonlarca yıl önce cotylocara'da da bulunduğunu düşünyor. yeni keşif, ilk olarak 50 milyon yıl önce ortaya çıkan balinalar hakkında önemli yeni bilgiler sunacak.

kaynak: nature