kuzey koreliler, totaliter ülkeyi 17 yıl boyunca yöneten liderleri kuzey kore lideri kim jong-il’e veda etmek üzere pyongyang sokaklarındaydı. cenaze çerçevesinde iki gün sürecek etkinliklerin ilk bölümü, yerel saatle 10.00, türkiye saatiyle gece 3.00’te başladı.

tören öncesi herhangi bir etkinlik programı yayımlanmazken, devlet televizyonu, cenazeye hiçbir yabancı temsilcinin katılmadığını belirtti. 

karla kaplı sokaklar ve soğuk havada, başkent pyongyang’da devasa bir askeri geçit töreni düzenlenirken, konvoyun önündeki bir limuzin 17 aralık günü 69 yaşında hayatını kaybeden kim’in fotoğrafını taşıdı.

kuzey kore liderini taşıyan cenaze aracının önünde, nükleer silaha sahip ülkenin ‘üstün liderliğini’ devralmaya hazırlanan oğlu kim jong-un’la, onun iktidar değişimi sürecinde kilit rol oynayan amcası jang song-thaek ve genelkurmay başkanı ri yong-ho yürüdü.

kore devlet televizyonunda yayımlanan görüntülerde, kim jong-un’un da, cenaze törenini izlemek için başkent sokaklarında toplanan on binlerce kuzey koreli gibi ağladığı görüldü.

kuzey kore’nin resmi haber ajansı, gün ortasında üç saatlik saygı duruşu yapılacağını belirtti.

güney kore’de bulunan al jazeera muhabiri kim fawcett, törenin, ülkenin bir önceki lideri kim il-sung için 1994 yılında düzenlenen cenaze törenine çok benzediğini aktardı.

seul’de yayımlanan gazeteler ise, kuzey kore sınırına en yakın çin şehri olan dandong’a başsağlığı dileklerini ifade etmek amacıyla, şangay’dan sayısız çiçek getirildiğini belirtti.

devlet televizyonu, kim jong-il’in, 17 aralık günü pyongyang dışına yaptığı tren yolculuğu sırasında kalp krizi sonucu öldüğünü duyurmuştu. kuzey kore liderinin ölümü sonrasında ilan edilen 12 günlük yas süresi, perşembe günü sona eriyor.

kim jong-il’in naaşını ziyaret etmek amacıyla pazartesi günü pyongyang’a giden iki saygın güney koreli, kim jong-un ile kısa bir görüşme de yapmıştı.

2003 yılında hayatını kaybeden eski güney kore cumhurbaşkanı kim dae jung’un 89 yaşındaki eşi lee hee-ho ile hyundai sanayi grubu’nun 56 yaşındaki ceo’su hyun jeong-eun, kuzey kore liderinin naaşını ziyaret etmişti. kim dae jung’un görevde olduğu 2000’li yılların başında taraflar, iki ülke arasında ‘günışığı siyaseti’ adlı yakınlaşma sürecini başlatılmıştı.

seul yönetimi, başsağlığı dileklerini iletmeleri için lee, hyun ve yardımcıları dışında kimsenin kuzey kore'ye gidişine izin verilmeyeceğini belirtmiş, pyongyang yönetimi de karara sert tepki göstermişti. lee ve hyun, cenaze töreni başlamadan önde güney kore’ye döndü.

kurumların yönetimini teker teker devralıyor

geçtiğimiz günlerde resmi basın kim jong-un’a kore işçi partisi merkezi komitesi’nin başkanı olarak hitap etmişti. kim jong-un’un yakın zamanda ülkenin en yüksek karar alma mekanizması olan bu kurumun resmi genel sekreteri olarak ilan edilmesine kesin gözüyle bakılıyor.

resmi basın ayrıca, kim’e ‘büyük yoldaş’ ve ordunun ‘yüce lideri’ gibi hitaplarda bulunuyor, ek olarak veliahtın adını kalın harflerle yazıyor. bu tip hitaplar, ülkede rejimin liderine bağlılığının göstergesi olarak kabul ediliyor.

kim’in varisi olarak seçtiği en küçük oğlu kim jong-un, babasının ölümü sonrasında kore halk ordusu başkomutanı unvanını da almıştı. ülkenin kurucusu kim il-sung, ‘ebedi devlet başkanı’ konumunda olduğundan, kim jong-un’a da babası gibi ancak ‘üstün lider’ unvanı verilebilir.

totaliter kuzey kore’nin nükleer programı, batı dünyasını endişelendiriyor. pyongyang, 2006 ve 2009 yıllarında nükleer deneme yapmıştı. 1994 yılından beri ülkeyi yöneten kim’in ölümü, nükleer silaha sahip ülkedeki istikrarın geleceğinin sorgulanmasına neden olmuştu.

taraflar, kore savaşı’nın sonunda 1953 yılında sadece ateşkes anlaşması yapıp, barış anlaşması imzalamadıkları için hukuki olarak halen savaş halinde bulunuyorlar.

kaynak: al jazeera ve ajanslar