paris, berlin ve lahey yönetimleri, iran'daki büyükelçilerini görüşmeler yapmak üzere geri çağırdı. bu ülkelerin, tahran'daki ingiliz diplomatik misyonlarına düzenlenen saldırılar sonrasında izleyeceği tutumun, söz konusu ziyaretler çerçevesinde netleşmesi bekleniyor.

almanya ayrıca, ingiltere’nin tahran büyükelçiliğinin kapatılması nedeniyle, londra yönetiminin bu ülkedeki konsolosluk işlerini yürütmeye başlayabileceğini açıkladı.

italya dışişleri bakanlığı ise, iran’ın güvenlik garantisi vermemesi halinde, tahran büyükelçisini çekmeyi düşündüğünü belirtti. bakan giulio terzi, saldırıdan sonra tahran'daki diplomatik misyonlarının güvenliğini garantiye almak için büyükelçiyi italya'ya çağıracağını söyledi.

tahran’daki iki ingiliz diplomatik misyonu, ingiltere'nin iran’a uygulama kararı aldığı yeni yaptırımları protesto eden göstericiler tarafından basılmış ve yağmalanmıştı. camların kırıldığı, bir aracın ateşe verildiği ve ingiliz bayrağının yakıldığı olay, polisin müdahalesi sonrasında akşam saatlerinde sona ermişti.

olay sonrasında londra yönetimi, diplomatlarını ülkeden çekmeye başlamış, büyükelçiliğini kapatmış ve iranlı diplomatların da 48 saat içinde ingiltere’den ayrılmasını talep etmişti. ingiltere dışişleri william hague, iran ile diplomatik ilişkilerin tamamen kesilmediğini vurgulamıştı.

diğer taraftan tahran yönetiminden yapılan açıklamada, avrupa birliği (ab) ülkeleri, ingiltere ile aynı uygulamaya gitmemeleri konusunda uyarıldı. iran dışişleri bakanlığı sözcüsü ramin mihmanperest çarşamba günü, ingiltere'nin iranlı diplomatları sınır dışı etme kararına gereken karşılığın verileceğini söyledi.

petrol yaptırımları masada

öte yandan, ab dışişleri bakanlarının perşembe günü yapacağı toplantıda, gündemi iran konusunun kaplaması bekleniyor. dışişleri bakanları, nükleer programı nedeniyle hedefte olan bu ülkeye uygulayacağı yeni yaptırımları ele alacak.

fransız haber ajansı afp’ye konuşan diplomatlar, ingiltere, almanya ve fransa’nın, iran'ın petrol sektörüne karşı yaptırımlar uygulamak konusunda fikir birliği içinde olduklarını, fakat 27 üye ülke arasında bölünmeler yaşandığını belirttiler.

fransa’nın, ab’nin iran’a petrol ticareti alanında yaptırımlar uygulamasını istediğini hatırlatan londra'daki al jazeera muhabiri andrew simmons, daha önceki toplantılarda çeşitli üye ülke hükümetlerinin temsilcilerinin öneriye direniş gösterdiğini ifade etti.

simmons, “konunun bu kadar tartışmalı olmasının nedeni, iran’ın yüksek petrol üretim kapasitesi. bu durum avrupa ekonomilerine zarar verebilir” dedi.

diğer taraftan, isviçre'nin başkenti bern'deki iran büyükelçiliğinin saldırıya uğradığı açıklandı. amerikan haber ajansı associated press’e göre polis, iki genç adamın çarşamba günü akşam saatlerinde büyükelçiliğe taş ve yangın çıkarabilecek maddeler attıklarını belirterek, saldırının herhangi bir zarara sebep olmadığını ifade etti.

polis, adını açıklamadığı saldırganların güvenlik güçleri tarafından gözaltına alındığını ve niçin saldırı düzenlediklerinin sorgulandığını duyurdu.

ingiltere 21 kasım tarihinde açıkladığı bir kararla, ülkedeki finans kuruluşlarının, iran merkez bankası da dahil olmak üzere, iran merkezli kuruluşlarla bağlantı kurmasını yasaklamıştı. bu çerçevede, ülkede faaliyet gösteren tüm kredi ve finans kuruluşları, iran’daki muadilleriyle iş ilişkilerini ve para transferlerini durdurma talimatı verilmişti.

büyükelçi sınır dışı edilecekti

tahran da, geçtiğimiz hafta sonu ingiltere’yle diplomatik ilişkilerinin seviyesini düşürme kararı almıştı. ilişkileri maslahatgüzarlık düzeyine çekmeyi öngören tasarı, iran meclisi’nde yapılan oylamayla kabul edilmişti. karara göre, tahran’daki ingiltere büyükelçisi iki hafta içerisinde sınır dışı edilecekti. abd, fransa ve kanada, iran'a karşı çeşitli alanlarda yeni yaptırımlar uygulayacaklarını açıklamıştı.

ingiltere’nin mali yaptırımı, birleşmiş milletler (bm) bünyesinde faaliyet gösteren uluslararası atom enerjisi kurumu’nun (uaek) iran’ın nükleer programına ilişkin raporu kabul etmesinden sadece günler sonra gelmişti.

raporda, ‘iran'ın nükleer tesislerinde nükleer silah üretmeye yönelik kimi faaliyetlerde bulunulduğuna ilişkin güvenilir kaynaklardan istihbarat alındığı’ belirtiliyor.

batı başta olmak üzere, birçok ülke iran’ın nükleer silah edinmeye çalıştığını iddia ediyor. tahran ise, nükleer programının barışçıl olduğunu öne sürerek, bu iddiaları reddediyor. 

tahran, ekim ayında ilk nükleer santrali olan bir milyar dolar değerindeki buşehr’i devreye sokmuş ve uranyum zenginleştirme faaliyetlerini başarıyla yürüttüğünü açıklamıştı. santral, uaek’nun aktif reaktörler listesinde bulunuyor.

kaynak: al jazeera ve ajanslar