new york'ta toplanacak bm genel kurulu'nda ana gündemlerden biri iran. tahran yönetiminin nükleer programının masaya yatıralacağı zirvede, iran'ın yeni cumhurbaşkanı hasan ruhani'nin genel kurul'a konuşurken vereceği mesajlar önem taşıyor. batılı ülkeler, tahran'ı nükleer silah üretmeye çalışmakla suçluyor. zirveden çıkacak sonuçla, iran'la batı arasındaki ilişkilerde yeni bir dönem başlayabilir.

iran dışişleri bakanı muhammed cevad zarif, perşembe günü bm güvenlik konseyi’nin beş daimi üyesi -abd, ingiltere, fransa, rusya, çin- ve almanya dışişleri bakanlarıyla görüşecek.

abd dışişleri bakanı john kerry'nin katılacağı toplantı altı yıl aradan sonra abd-iran arasında gerçekleşecek en üst düzey görüşme. 2007 yılında dönemin abd dışişleri bakanı condolezza rice ile iran dışişleri bakanı manuçehr mottaki biraraya gelmişti.

zarif, salı günü ingiltere dışişleri bakanı william hague ile görüştü. hague, tahran'ın somut adımlar atması halinde londra yönetiminin de karşılık vereceğini söyledi.

obama ve ruhani buluşabilir

bir abd başkanı ile iran cumhurbaşkanı da, 34 yıl sonra ilk kez bir araya gelebilir. abd başkanı barack obama ve iran cumhurbaşkanı ruhani'nin görüşme ihtimalleri bulunuyor.

liderler, aynı anda bm genel kurul salonunda bulunmayacak. zira obama ikinci sırada konuşacak. ruhani ise 23'üncü sırada, öğleden sonraki oturumda kürsüye çıkacak. ama bm genel sekreteri ban ki mun’un liderlere vereceği öğle yemeği sırasında karşılaşmaları mümkün olabilir.

beyaz saray ulusal güvenlik danışman yardımcısı ben rhodes, obama ile ruhani arasında planlanmış bir görüşme bulunmadığını ama iran’ın diplomatik çözüme açık olmasından memnuniyet duyduklarını söyledi.

iran dışişleri bakanlığı sözcüsü merziye afham ise, "bir görüşme yapılması planlanmış değil. aşırı iyimser ve kötümser medya açıklamaları gerçeklikten uzaktır, itibar etmeyin" dedi.

siyasi uzmanlar, yapılan açıklamaları perde arkasında yürütülen diplomatik temaslarda tıkanıklıklar olduğu şeklinde yorumluyor. ancak, taraflar görüşmenin ajandalarında bulunmadığını söylese de, buluşma olasılığını reddetmiyor.

obama ve ruhani el sıkışırsa, abd ve iran liderleri, 1979'da gerçekleşen islam devrimi'nden bu yana ilk kez bir araya gelmiş olacak. iki ülke arasındaki diplomatik ilişkiler, temmuz 1980'de kopmuştu.

ruhani'nin new york'ta görüşeceği bir başka lider, fransa cumhurbaşkanı francois hollande olacak.

'kan davaları devri bitti'

iran cumhurbaşkanı’nın, bm genel kurulu’nda yapacağı konuşma da merakla bekleniyor. ruhani, öncesinde washington post gazetesinde kaleme aldığı makaleyle bu konuşmaya dair ipuçları verdi.

soğuk savaş mantığının herkesin zararına olduğunu vurgulayan ruhani, "kan davalarının devri bitti. küresel liderlerin tehditleri fırsatlara dönüştürmek için liderlik etmeleri bekleniyor" dedi.

jestler ve diyalog çağrısı

haziran ayındaki seçimle iktidara gelen ruhani, batı'ya ılımlı mesajlar veriyor. ülkesine nükleer programı nedeniyle uygulanan yaptırımların kaldırılmasını isteyen iran lideri, diyaloğun önünü açmak için bazı jestler yaptı. 

nükleer pazarlık yetkisini ordudan alıp dışişleri bakanlığına verdi. göreve gelişi nedeniyle obama’nın kendisine gönderdiği tebrik mektubunu yanıtladı.

selefi cumhurbaşkanı mahmud ahmedinejad’ın israil karşıtı açıklamalarına karşılık ruhani, yahudi yeni yılını twitter üzerinden kutladı. iran'ın new york'a gelen heyetinde, yahudi milletvekili siamak moreh sedgh de yer alıyor.

ruhani, bm genel kurulu’na hitabı öncesi, insan hakları ihlalleriyle ilgili eleştirilerin önünü alabilmek için 80 siyasi tutukluya siyasi af çıkardı.

kaynak: ajanslar