tüketici fiyat endeksi (tüfe) nisan ayında yüzde 1,63, yurtiçi üretici fiyat endeksi (yi-üfe) yüzde 1,43, arttı. yıllık enflasyon, tüketici fiyatlarında yüzde 7,91, yurtiçi üretici fiyatlarında yüzde 4,80 oldu.

aylık en yüksek artış yüzde 12,30 ile giyim ve ayakkabı grubunda oldu. ana harcama grupları itibarıyla bu yılın nisan ayında endekste yer alan gruplardan gıda ve alkolsüz içecekler grubunda yüzde 1,63, ev eşyasında yüzde 1,35, lokanta ve otellerde yüzde 1,27 ve çeşitli mal ve hizmetlerde yüzde 1,24 artış yaşandı.

ana harcama grupları itibarıyla nisan ayında endekste yer alan gruplardan sadece haberleşme grubunda yüzde 0,28 düşüş gerçekleşti.

zam şampiyonu kadın ceketi

tüketici fiyatları bazında nisan'da en yüksek fiyat artışı görülen ürün yüzde 32,91 ile kadın ceketi oldu. fiyatı en çok artış gösteren diğer ürünler arasında yüzde 22,32 ile etek, yüzde 20,76 ile domates, yüzde 15,66 ile erkek gömleği, yüzde 15,16 ile erkek takım elbisesi, yüzde 13,91 ile çocuk pantolonu, yüzde 12,46 ile kadın tişörtü, yüzde 11,34 ile kahve, yüzde 11,12 ile kadın ayakkabısı yer aldı.

geçen ay fiyatı en fazla düşen ürünlerin başında ise patlıcan geldi. nisan'da patlıcanın fiyatı yüzde 37,46 düştü. bu ürünü, yüzde 24,40 ile kabak, yüzde 23,37 ile sivri biber, yüzde 21,43 ile salatalık, yüzde 19,04 ile yeşil soğan, yüzde 8,46 ile yumurta, yüzde 3,66 ile yurtiçi bir hafta veya daha fazla süreli turlar, yüzde 3,38 ile yatak odası takımı, yüzde 2,73 ile fırınlı ocaklar izledi.

beklenti yüzde 1,34

anadolu ajansı’nın, tüfe verisine ilişkin beklenti anketine katılan ekonomistlerin beklentilerinin ortalaması yüzde 1,34 oldu. ankete katılan ekonomistlerin nisan ayı için enflasyon beklentileri, en yüksek yüzde 1,83 ve en düşük ise yüzde 0,70 aralığında yer aldı. ekonomistlerin nisan ayı enflasyon beklentilerine (yüzde 1,34) göre, 2015 mart ayında yüzde 7,61 olan yıllık enflasyonun yüzde 7,60'a gerileyeceği hesaplanıyor.

yılın ikinci enflasyon raporu bilgilendirme toplantısında türkiye cumhuriyet merkez bankası (tcmb) başkanı erdem başçı, 2015 yıl sonu enflasyon tahminlerini 1,3 puan yukarı güncelleyerek yüzde 5,5'ten yüzde 6,8'e yükselttiklerini söylemişti.

‘enflasyon gıda fiyatlarına bağlı’

al jazeera’ye bir açıklama yapan garanti yatırım başekonomisti gizem öztok altınsaç, yüzde 1,6’lık enflasyonun 0.9 puanının giyim-ayakkabıdan, 0.4 puanının ise gıda kaynaklı olduğunu söyledi.

başekonomist altınsaç bu konuda şu açıklamayı yaptı:

“nisan ayı enflasyonu yüzde 1.6 ile beklentilerden yüksek gerçekleşti. beklenti yüzde 1.3’tü. yıllık enflasyon da yüzde 7.9’a yükseldi. mayıs ve haziran’da yüzde 8.5’a yaklaşan bir enflasyon görme ihtimalimiz artmış durumda. çekirdek enflasyonda ise sınırlı gevşeme var. yıllık rakam yüzde 7.1 seviyesinden yüzde 7’ye düştü.

en olumsuz gelişme: gıda fiyatları aylık yüzde 1.6 gibi ılımlı bir artış olmasına rağmen, giyim ayakkabıda mevsimsellik kaynaklı yüzde 12 artış var. fakat esas sorun hizmet kalemlerindeki yüksek artışlar. hizmet kalemlerindeki artışın devam ediyor olması enflasyonun ilerleyen vadede düşüşünü zorlaştıran bir gelişme.

kurdaki geçişkenliğin devam ettiğini görüyoruz. hatırlayacak olursak beklentimiz; geçen yıl tl’de yaşanan değer kaybının enflasyona geçişinin bu yıl bu aylarda bitiyor olması ve enflasyonun düşüyor olmasıydı. fakat tl’de yine bu yıl başından beri yaşadığımız değer kaybı ile beraber yeniden görünüm bozuldu. yine de üçüncü çeyrekte gıda kaynaklı gevşeme olacağını hesaplıyoruz.

yıllık gıda fiyat artışı yüzde 14.5 ki çok yüksek. şu an ki yüzde 7.9’luk enflasyonun 3.5 puanı yalnızca gıda kaynaklı.

bu yılın tamamında gıda fiyatları tcmb’nin beklediği şekilde yüzde 14’lerden yüzde 9’lara gerilemezse enflasyon düşmez. şu anda manşet enflasyonda gıda kaynaklı fazladan 1-1.5 puanlık yükseklik var.

tcmb’den bu ay hiçbir adım beklemiyoruz. yıl sonuna kadar politika faizinde 50 baz puan daha bir indirim beklentimiz vardı. bu beklentimiz tamamen gıda fiyatlarındaki seyre bağlı kalmış durumda. gıda fiyatları düşmezse enflasyonun bu yıl düşmesini olası görmüyoruz. yıl sonu beklentimizi ise yüzde 7 olarak koruyoruz.”

‘merkez önlem almalı’

destek menkul değerler finansal analisti emre özgüven merkez bankası’nın yıl sonu enflasyon hedefine ulaşabilmesi için agresif önlemler alması gerektiğini söyledi.

analist özgüven bu konuda şu açıklamayı yaptı:

“bugün açıklanan enflasyon rakamlarına bakmadan önce tcmb başkanı erdem başçı’nın geçtiğimiz hafta sunduğu 2015 yılı 2. enflasyon raporuna tekrar bir göz atmakta fayda var.

başçı bakanlar kurulu'na yaptığı sunumda çekirdek enflasyondaki iyileşmenin ilk çeyrekte devam ettiğini söylemişti. bugün açıklanan nisan döneminde yüzde 6.70 artış göstermesi beklenen çekirdek tüfe, yüzde 7’ye yükseldi. bunun yanında özel kapsamlı tüfe göstergelerinden "h" nisan'da yıllık olarak yüzde 7,60; "i" da yüzde 7 arttı.

bilindiği üzere h endeksinde işlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler, tütün ürünleri ve altın dışarıda tutulmaktadır. ‘’i’’ endeksinin amacı ise para politikasından bağımsız olarak mevsimsel koşullara göre davranan gıda ürünleri; uluslararası arz-talep dengesinden ve kamu etkisine bağlı olarak fiyatları belirlenen enerji grubu; kamu tarafından fiyatı dolaylı ya da doğrudan belirlenen alkollü içkiler ile tütün ürünleri tüfe’den dışlanmaktadır.

gıda fiyatlarındaki artışın bu iki endeksi de yukarı yönlü sürüklemeye devam ettiği söylenebilir. özellikle yıllık olarak yüzde 8’e yaklaşan enflasyon rakamları sonrasında erdem başçı’nın yıl sonu için revize ederek hedefledikleri belirttiği yüzde 6.8’e de ulaşmalarının her geçen gün daha zor hale geldiği görülmektedir. merkez bankası kur ve enflasyon rakamlarındaki önlenemez yükselişe karşı net ve agresif bir önlem almadığı sürece hedeflerine ulaşmakta ve kurun gevşemesine yardımcı olmakta zorlanabilir.“

‘enflasyona kur etkisi’

alb forex analisti enver erkan, enlasyonu yükselten nedenler olarak dolar kurundaki yükseliş ve gıda fiyatlarına dikkati çekti.

analist erkan bu konuda şu açıklamayı yaptı:

“nisan ayında beklenen olumlu baz etkisine karşılık sıradışı faktörler enflasyonun yüksek kalmaya devam etmesine yol açıyor. burada iki önemli etken ön plana çıkıyor. bunlardan birincisi gıda enflasyonundaki oynaklık. gıda fiyatları aylık bazda yüzde 1.63, yıllık bazda da yüzde 14.36 artarak yüksek seyrini sürdürdü. gıda enflasyonu halen yeterince çalışma yapılmamış ve önlem alınmamış olması nedeniyle yüksek. nisan ayında aylık enflasyona en büyükk katkıyı yapan giyim ve ayakkabı grubunda ise mevsimsel etkiler söz konusu.

ikinci önemli etken de kur geçişkenliği olarak önümüze çıkıyor. türk lirası dolara karşı nisan 2014 – nisan 2015 döneminde yuzde 21 değer kaybederken, yıl başından nisan sonuna kadar olan değer kaybı yüzde 13, nisan 2015 içindeki değer kaybı ise yüzde 3 olarak gerçekleşti. kurdaki yüzde 10’luk yükselişin enflasyona 1 – 1.5 puanlık bir katkısı olduğu biliniyor. gıda ve enerjinin hariç bırakıldığı çekirdek enflasyonda devam eden düşüşün nisan ayında sınırlı kalması da kur geçiskenliği ile açıklanabilir.

merkez bankası’nın mevcut duruşunu yeterince sıkı olarak nitelendiriyor olması kurdaki yukarı yönlü eğilimin devamına neden olmaktadır. kurdaki yukarı yönlü harekete karşı halen “faiz” silahının telaffuz edilmemiş olması ve merkez’in bu konuda nötr kalması kurun geçişkenliği konusundaki endişeleri artırabilir. bunun kurun yanı sıra borsa ve faiz tarafında da olumsuz fiyatlanması olası. zorunlu karşılıklar gibi değişik politika araçlarını kullanarak sıkılaştırma yapmak veya likiditeyi dengeleyici önlemler almak ise kur geçişkenliği riskini tam anlamıyla elimine etmeyecektir.

merkez bankası geçtiğimiz hafta yayınladığı enflasyon raporunda enflasyon tahminlerini yükseltip, orta noktayı da yüzde 6.8 olarak belirlemişti. ancak yıl sonu enflasyonunun bu noktanın da üzerinde gerçekleşmesini bekleyebiliriz. gıda enflasyonu ve kur geçişkenliği sorununun yansımalarının enflasyon göstergeleri üzerindeki etkisinin devamını öngörmekle beraber, kurum olarak yüzde 7.30 yıl sonu enflasyonu tahminimizi koruyoruz.”

kaynak: tüik, aa ve al jazeera