iran meclis başkanı ali laricani, tahran’ın nükleer programına ilişkin müzakerelerin yeniden başlayabileceğini, fakat bu kez görüşmelerin ‘ciddi olmasını istediklerini’ söyledi. laricani, tahran’ın, müzakerelerin türkiye'de yapılmasına desteğini de bir kez daha vurguladı.

ankara’daki temaslarının ardından bir basın toplantısı düzenleyen laricani, ziyaretinin verimli geçtiğini söyleyerek, türkiye ile iran'ın bölgede önemli roller üstlendiklerini ve bu nedenle sorunların çözümüne ilişkin görüşlerinin de önemli olduğunu kaydetti.

iranlı yetkili, iki ülkenin liderlerinin bölgesel sorunlara bakışlarının birbirlerine çok yakın olduğunu belirtti ve “stratejik konularda aynı görüşteyiz” diye konuştu.

laricani, bir soru üzerine, birleşmiş milletler (bm) güvenlik konseyi’nin üyeleri amerika birleşik devletleri (abd), ingiltere, rusya, ingiltere ve fransa’ya ek olarak almanya’yı kapsayan ‘p5+1’ ülkeleri ile şu anda kesilmiş olan görüşmelerin devam etmesinden yana olduklarını ifade etti. 

tahran'ın nükleer programının açık ve net bir şekilde sürdüğünü vurgulayan iran meclis başkanı şunları söyledi:

“tüm konuların müzakere yoluyla çok kolay bir şekilde çözüleceğine inanıyorum. ama görüşmeler, bu kez sahte değil, ciddi olsun istiyoruz… türkiye bizim kardeş ülkemiz ve bu nedenle tabii ki (bu teklife) olumlu bakıyoruz.”

tahran yönetimi, daha önce müzakerelerin ankara’da yapılmasını desteklediğini çeşitli kereler dile getirmiş, en son türkiye dışişleri bakanı ahmet davutoğlu, sürecin başkentte yürütülmesine ilişkin ‘mutabakat sağlandığını’ söylemişti.

'tahran anlaşması' soruldu

laricani açıklamalarında ayrıca, 'tahran anlaşması' olarak anılan mutabakatın başarıyla ulaşmamasından da abd’yi sorumlu tuttu. laricani, konuya ilişkin olarak şu ifadeleri kullandı:

“anlaşmaya vardık, ama sizin de bildiğiniz gibi abd, iki hafta içinde bu anlaşmayı reddetti ve başka yollara başvurdu. abd ve batı’nın tavırları, macera peşinde olduklarını gösteriyor. (anlaşmayı) biz bozmadık, onlar bozdu.”

brezilya, türkiye ve iran, 17 mayıs 2010 tarihinde, tahran'ın, stokundan çok düşük oranda zenginleştirilmiş uranyum verip, karşılığında nükleer enerji üretimine yönelik yüzde 20 oranında zenginleştirilmiş uranyum almasını öngören bir anlaşma imzalamıştı. bm güvenlik konseyi’nin, iran’a karşı yeni ve daha kapsamlı yaptırımlar içeren 9 haziran 2010 tarihli kararı, bu süreci dinamitlemişti.

uluslararası atom enerjisi kurumu (uaek), kasım 2011'de yayımladığı raporda, tahran'ın nükleer programının askeri boyutuna ilişkin ‘güvenilir kaynaklardan bilgi edindiklerini’ ve bu çerçevede, ülkenin ‘nükleer silah tasarlamak ve üretmek için deneysel faaliyetlerde bulunduğuna’ ilişkin bilgisi olduğunu duyurmuştu.

bunun üzerine abd, iran’a karşı yaptırımlarını genişletmiş, avrupa birliği de yeni yaptırımlar konusunda prensip anlaşmasına varmıştı.

israil’i suçladı

iran meclis başkanı’na, başkent tahran’da suikast sonucu hayatını kaybeden ve ülkenin uranyum zenginleştirme tesislerinden natanz’da çalıştığı açıklanan bilim adamı ile ilgili bir soru da soruldu.

iranlı siyasetçi, ‘bu gibi terör olaylarının israil'in genel uygulamalarının devamı olduğunu’ ileri sürdü.

laricani, ülkesi üzerindeki baskının başarısız olması nedeniyle terörün kullanıldığını kaydederek, batı'nın bu konuda sessiz kaldığı için utanması gerektiği görüşünü dile getirdi.

iran meclis başkanı, “bizim bu bilim dalında çok aktif bir genç neslimiz var. israil, eğer dört tane terör olayı ile bu çalışmanın önüne geçebileceğini düşünüyorsa, çok yanılıyor” dedi.

kimya uzmanı bilim adamı mustafa ahmedi roşan, aracına yerleştirilen patlayıcının infilak etmesi sonucu çarşamba günü yaşamını yitirmiş ve tahran, olaydan israil’i sorumlu tutmuştu. 

suriye ve füze kalkanı konuları

diğer taraftan, suriye'de, muhalifler ve rejim güçleri arasındaki çatışmalar nedeniyle süren iç karışıklık ile ilgili soruya karşılık laricani, iran'ın 'her zaman halklardan yana olduğunu' vurguladı. iranlı siyasetçi, tunus'ta yaşanan ilk devrimden beri de böyle düşündüklerini söyleyerek, “bölge halkının kendi kaderini eline almaya hakkı vardır” dedi.

meclis başkanı, genel olarak bu alanda türkiye hükümeti ile aynı düşünceleri paylaştıklarını, ancak suriye olayında abd ve batı'nın, israil'e karşı uygulanan direnişe darbe vurmak istediğini kaydetti. laricani, arap birliği’nin suriye’ye yönelik girişim ve eleştirilerine atıfta bulunarak, “demokrasiden nasibini almamış bazı arap ülkelerinin demokrasiden söz etmemesi gerekiyor” şeklinde konuştu.

kaynak: al jazeera ve ajanslar