ab'nin dış ilişkiler ve güvenlik politikası yüksek temsilcisi catherine ashton, iran’ın başmüzakerecisi said celili’ye salı günü yazdığı mektupla tahran yönetimiyle nükleer programı müzakere etmeyi kabul ettiklerini duyurdu.

mektubunda görüşmelerin ilk kısmının taraflar arasında güvenin sağlanması ve gelecek için somut adımlar atılması üzerine olmasını umduğunu belirten ashton, "amacımız, iran’ın nükleer programının barışçıl olduğuna dair anlaşılır, üzerinde uzlaşılmış, uluslararası güven sağlayacak uzun vadeli bir çözüme ulaşmak. bu sırada iran’ın barışçıl nükleer enerji kullanma hakkına saygı göstermek" ifadelerini kullandı.

ashton, iki tarafın temsilcilerinin yakın gelecekte bir araya gelerek yeniden başlayacak görüşmelerin ilk kısmı için hazırlık yapabileceklerini de söyledi.

14 şubat tarihinde tahran’ın nükleer programıyla ilgili olarak küresel güçlerle müzakerelere bir yıllık aradan sonra yeniden başlamasını talep eden celili, ülkesinin yeni girişimleri masaya getireceğini belirtmişti.

bm güvenlik konseyi'nin daimi üyeleri abd, çin, rusya, ingiltere ve fransa'nın yanı sıra almanya'nın da yer aldığı altılı görüşmeler, bir yıl önce olumsuz sonuçlanmıştı.

batılı ülkeler, iran’ın nükleer silah geliştirmesinden endişe ediyor. iran ise nükleer programının barışçıl olduğunu öne sürüyor.

tahran'dan uaek'ya perçin izni

öte yandan iran’ın salı günü bm’den tahran’a gidecek bir ekibin askeri tesis perçin’e girişine izin verdi. tahran daha önce bm’ye bağlı uluslararası atom enerjisi kurumu’ndan (uaek) bir ekibin tesise girişine izin vermemişti. uaek, tesiste yüksek dozda patlayıcı test edildiğini öne sürüyor ve uydu görüntülerine göre son günlerde tesiste bir hareketlilik olduğunu söylüyor.

kurum kasım ayında iran’ın nükleer silah edinmeye yönelik eylemlerini kanıtladığını iddia ettiği belge ve görüntüleri üyelerine sunmuştu.

uaek, raporunda tahran'ın nükleer silah sahibi olmak amacıyla deneyler yaptığını iddia etmişti. kurumun başkanı yukiya amano, iran'ın nükleer programının askeri boyutuna ilişkin ‘güvenilir kaynaklardan bilgi edindiklerini’ ve ülkenin ‘nükleer silah tasarlamak ve üretmek için deneysel faaliyetlerde bulunduğunu’ söylemişti.

iran’ın uaek temsilcisi ali asker sultaniye ise toplantı sonrası gazetecilere yaptığı açıklamada, “(perçin’de) konvansiyonel faaliyetlerimiz bulunuyor ve bunların nükleer (faaliyetler) ile hiçbir ilgisi yok” ifadesini kullanmıştı. sultaniye, ülkesinin nükleer silah geliştirdiğine ilişkin kanıt olmadığı görüşünü tekrarlayarak, “buna benzer uydurma istihbarat faaliyetleri, tüm üye ülkeler için sorun yaratmıştır” demişti.

iran ile nükleer görüşmelerin son ayağı abd, rusya, çin, ingiltere, fransa, almanya’nın dahil olduğu beş artı bir ülkelerinin  katılımıyla ocak 2011’de istanbul’da yapılmış, ancak görüşmelerden sonuç alınamamıştı.

tahran yoğun yaptırım altında

hem abd, hem de ab, tahran yönetimine karşı yaptırım uygulama kararları almıştı.

washington’ın kapsamlı yaptırımları, iran merkez bankası ve diğer finans kuruluşları ile iş yapan şirketlerin abd ekonomisi ve mali sistemi ile ilişkilerinin kesilmesine ek olarak, tahran yönetimi ile bağlantılı mali ve fiziki varlıkların dondurulmasını kapsıyor. abd, bu şekilde müttefiklerini iran ile petrol ticareti yapmaktan vazgeçirmeyi amaçlıyor.

ab ise, ocak ayında iran’ın petrol başta olmak üzere çeşitli sektörlerini hedef alan ticari yaptırımlar uygulama kararı almış, ayrıca iran merkez bankası'nın üye ülkelerdeki aktiflerini, meşru ticareti ve borç ödemelerini engellemeyecek şekilde kısmen dondurmuştu.

tahran da misilleme olarak, ab’nin altı ay içinde devreye sokacağı petrol ticareti yasağını beklemeden ingiltere ve fransa’yla bu alanda ticareti durdurmuştu.

kaynak: al jazeera ve ajanslar