iran ile altı ülke arasında 23 martta bağdat'ta yapılacak yeni nükleer görüşmeler öncesinde viyana'dan gelen haberler umutları artırdı.

uluslararası atom enerjisi kurumu (uaek) ile iran arasında viyana'da yürütülen temaslarda ilerleme sağlandığı bildirildi.

uaek başkanı yukiya amano, pazar günü iranlı yetkililerle temaslarda bulunmak üzere beraberindeki ekiple birlikte tahran’a gidecek.

viyana merkezli ajansın verdiği bilgiye göre, bu sürpriz gelişme uaek ve iran’ın, tahran'ın nükleer faaliyetleri ile ilgili kaygıların giderilmesi için bir çerçeve anlaşma yolunda adım atmaya karar vermesiyle gerçekleşti.  

uaek açıklamasında “amano, iranlı üst düzey yetkililerle karşılıklı çıkarlarını içerek konuları tartışmak üzere  pazar günü tahran’a seyahate decek” denildi.  bildiride amano’nun pazartesi günü iran’ın nükleer başmüzakerecisi said celili ile de bir araya geleceği ifade edildi.

amano’ya uaek nükleer güvenlik şefi herman nackaerts ve genel müdür yardımcısı  rafael grossi eşlik edecek.

uaea yetkililerinin iran’a ziyaretleri nadir gerçekleşen  bir durum. son olarak uaek’nın eski başkanı muhammed el baradey, ekim 2009’da ülkeye bir ziyaret gerçekleştirmişti.

zirve 23 mayıs'ta bağdat'ta

tahran ve  p5+1 olarak bilinen, birleşmiş milletler güvenlik konseyi'nin beş daimi üyesi artı almanya 23 mayıs çarşamba günü bağdat’ta yapılacak nükleer zirvede bir araya gelecek.

bu hafta başında tahranlı yetkililer ve uaek yetkilileri avusturya’nın başkenti viyana’da bir araya gelmişti.

uaek iran’dan 2003 yılından bu yana nükleer patlayıcı cihaz üretmeye çalıştığına yönelik kasım ayında yayınlanan rapordaki iddiaları yanıtlamasını istiyor.tahran ise her fırsatta nükleer programının barışçıl amaçlı olduğunu söylüyor.

istanbul’un evsahipliği yaptığı ve  iran ile p5+1 olarak bilinen abd,rusya, çin, ingiltere ve fransa ile almanya arasında düzenlenen nükleer müzakerelerin ilk turu istanbul’da nisan ayında yapılmıştı.

iran ile '5 artı 1' grubu istanbul’daki zirve öncesinde 2010 yılının aralık ayında cenevre'de ve 2011 yılının ocak ayında istanbul'da olmak üzere iki kez bir araya gelmişlerdi.

istanbul'daki toplantı sırasında kriz çıkmış, tarafların gündemde bile anlaşamaması sonucu toplantı sonuçsuz bitmişti.

nükleer faaliyet şah döneminde başladı

abd'nin desteğiyle 55 yıl önce nükleer çalışmalara başlayan iran, batı almanya ve fransa'dan yardım aldı. 1979 islam devrimi'nden sonra çalışmalar için avrupa ülkeleriyle işbirliğini sürdürdü. ancak abd'nin engellemeleri ve irak'la süren savaş nedeniyle 1980'li yıllarda bir ilerleme sağlayamadı. bu nedenle 1990'ların başında rusya'ya yöneldi.

2000'lerin başından itibaren ise batı kamuoyu iran'ın atom bombası yapacağından kuşkulanarak tahran'a aşamalı olarak yaptırım uygulamaya ve siyasi baskıya başladı.

iran ve batı ülkeleri arasındaki görüşmelerden sonuç alınamaması üzerine sorun gerginliğe dönüştü. türkiye bu dönemde taraflar arasında 'kolaylaştırıcı' rol üstlenerek diplomatik girişimlerini artırdı. ancak gerginliğin artması, askeri müdahale seçeneklerinin tartışılması ve meselenin krize dönüşme emareleri göstermesiyle birlikte türkiye sürece daha fazla müdahil oldu.

türkiye-brezilya-iran görüşmelerine öncülük eden ankara, 'arabuluculuk' rolü üstlendi.

kaynak: al jazeera ve ajanslar