birleşmiş milletler genel sekreteri ban ki mun’un kıbrıs özel temsilcisi alexander downer, ada’da çözüm için müzakereleri yeniden başlatma ve yeni görüşme takvimi belirleme amacıyla 4 günlük kıbrıs ziyaretine başlıyor. ilk görüşmenin salı günü tsi 15.00’te kuzey kıbrıs türk cumhuriyeti cumhurbaşkanı derviş eroğlu’nun özel temsilcisi osman ertuğ ile lefkoşa’da olması bekleniyor. yerel basınına göre downer, çarşamba günü ise liderlerle ayrı ayrı bir araya gelecek, sonra da özel temsilcilerle görüşecek.

ban ki mun ziyaret sırasında yeni müzakere tarihinin belirlenmesini istiyor. kıbrıs’ta 2004’te yapılan annan planı referandumunda türk tarafı “evet”, rumlar ise “hayır” demişti. o tarihten sonra çözüm arayışları sınırlı kalmıştı. downer ziyareti sırasında yeni sürece ivme kazandırmaya çalışacak.

kktc’den sürece destek

ziyaret öncesinde kuzey kıbrıs türk cumhuriyeti(kktc) cumhurbaşkanı derviş eroğlu birleşmiş milletler’in yeni girişimine destek verdi. eroğlu “müzakerelerin bir an önce kaldığı yerden başlayıp önümüzdeki ilkbahar aylarında ayrı ayrı ve eş zamanlı referandumlara gidilmesi arzumuzu bir kez daha dile getirmek istiyoruz. bugüne kadar olduğu gibi bundan sonra da kapsamlı bir çözüme ulaşılması konusunda üzerimize düşeni yapmaya hazır olduğumuzu ilgili tüm taraflara bir kez daha duyurmak istiyoruz” dedi.

yazılı açıklama yapan eroğlu, “türkler, karşılıklı kabul edilebilir bir ortak açıklama metni üzerinde ivedilikle uzlaşmaya hazırdır ve bu yöndeki yapıcı önerileri halihazırda masadadır. ortak açıklama metni egzersizi daha fazla uzamamalıdır. biz, kıbrıs rum kesimi'nin bir ön şart haline getirdiği ortak açıklama olmadan da müzakereleri kaldığı yerden başlatacak liderler görüşmesi yapılmasına hazırız” ifadesini kullandı.  

rum yönetimi tepkili

güney kıbrıs rum kesimi ise ban ki mun’un görüşme takvimi belirlenmesi yönündeki çağrısına tepkili. rumlar bm’nin tarih dayattığı görüşünde. rum lider nikos anastasiadis çağrıyı “ültimatom” olarak niteledi. rum radyosuna göre anastasiadis “nereden gelirse gelsin şantaj ve takvim kabul etmeyiz. yeni diyalog uygun ön şartlarda başlamalıdır” dedi.

türkiye umutlu

rumlar’ın itirazlarına rağmen ankara yeni süreç konusunda iyimser. avrupa birliği(ab) işleri bakanı egemen bağış, yeni bir plan ve referandumla ilgili beklentilerini dile getirirken tarih verdi. euronews’a konuşan bağış, “2013 sonuna kadar bir yeni planın ortaya çıkması, annan planı’nın iki tarafın da kabul edemeyeceği noktalarının revize edildiği belki üzerinde uzlaşılabilecek yeni bir planın ortaya çıkarılması söz konusu olacak. bu plan ümit ediyorum ki 2014’ün ilk aylarında eş zamanlı olarak kıbrıs halkının onayına sunulacak” dedi.

kıbrıs’ta çözüm türkiye’nin ab ile ilişkileri açısından da hayati öneme sahip. bağış’a göre, ada’da uzlaşma adımı atılırsa “türkiye’nin engellenen 16 faslının 14’ünün üzerindeki engeller otomatikman kalkmış oluyor. türkiye’nin bugüne kadar açtığı 14 faslın kapanmasını da engelleyen anlayış tamamen yok oluyor”.

rumlar’ın önerisi

güney kıbrıs rum kesimi’nin yeni süreçle ilgili türk tarafından beklentileri var.  rum müzakereci andreas mavroyannis, sunacakları teklifleri yarı resmi anadolu ajansı’na anlattı. buna göre rumlar, türkiye'ye yönelik ab blokajlarını kaldırma karşılığında ankara'nın ek protokolü uygulamasını isteyecek. maraş bölgesinin bm'ye devri karşılığında da kktc'nin gazimağusa limanı üzerinden ab ile ticarete başlamasını kabul edecek.

mavroyannis’in önümüzdeki günlerde, türkiye ile yunanistan arasında alınan kararlar çerçevesinde ankara’yı ziyaret etmesi bekleniyor. bu, birbirini tanımayan iki ülke arasında bir ilk olacak. anlaşmaya göre kıbrıslı bir türk yetkili de atina’ya gidecek.

ek protokol

türkiye, ab ile ilişkilerinin hukuki temelini oluşturan 1963 tarihli ankara anlaşması'nı, 1 mayıs 2004 tarihinde ab üyesi olan 10 ülkeyi kapsayacak şekilde genişleten "ek protokol"ü 30 temmuz 2005'te imzaladı. yeni 10 ülke arasında güney kıbrıs da vardı. imza süreci türkiye ile o tarihteki ab dönem başkanı ingiltere arasında, mektup teatisiyle yürütüldü. türkiye, metindeki imzanın rum yönetimi’ni tanıdığı anlamına gelmediğini bir deklarasyonla bildirdi. ingiltere ve ab komisyonu da ek protokol’ün imzalanmasının tanıma anlamına gelmeyeceğini teyit etti.

kaynak: ajanslar